114
Psychopedagogika pracy
Metody wartościowania mają już długą historię. Pojawiły się wraz z innymi metodami i technikami badania, rozwijającymi się wraz z rozwojem naukowej pracy, a więc sięgają co najmniej czasów tayloryzum i analizy czynności Gilbretha. Moda na wartościowanie pracy cyklicznie wraca od badań prowadzonych przez Charłesa Bedaux (1916) do dziś. Zmieniają się cele wartościowania, metody i techniki, a przede wszystkim sama istota wartościowania pracy.
Wartościowanie pracy jest procesem. Wraz z pojawianiem się nowych stanowisk lub modyfikacji czynności zawodowych ustalane są nowe relacje i przypisywane inne wagi z uwzględnieniem misji i strategii przedsiębiorstwa.
Jak wynika z dotychczas prowadzonych badań, wartościowanie pracy jest jednym z elementów badania działalności zawodowej człowieka, ogniwem między procesem pracy a kierowaniem personelem, szczególnie procesami motywacyjnymi, z systemami płacowymi na pierwszym miejscu. Bez właściwych systemów wynagradzania nie można realizować funkcji motywacyjnej, i właściwie zarządzać przedsiębiorstwami i instytucjami.
Wartościowanie pracy było przedmiotem wielu prac. W literaturze zachodniej wymienia się nazwiska Lotta, Benge'a Bramesfielda. jako tych, którzy próbowali kwalifikować pracę produkcyjną, aby określić płace na różnych stanowiskach.
Z. Mikołajczyk2 podaje za Elizurem, że „(...) w latach 50. na terenie USA i krajów Europy Zachodniej wartościowanie pracy (kwalifikowanie ang .job evaluation,job ąualification) zostało uznane za jedną z głównych technik zarządzania", a w 1976 roku 74% badanych organizacji na terenie USA potwierdziło wykorzystywanie kwalifikowania pracy". Doświadczenia Mikołajczyk z Wielkiej Brytanii potwierdzają powszechność stosowania metod wartościowania. Również w Niemczech (Hagner i Weng) na początku lat 50. XX w. opracowano metodę analityczną wartościowania.
W Polsce jednymi z pierwszych były opracowania Z. Martyniaka3, J. Kordaszewskiego4. H. Mreły5, M. Kabaja. A. Sajldewicza i wielu
' Z. Mikołajczyk, Techniki organizatorskie.... op. cii., s. 272.
’ Z. Martyniak. Metody wartościowania pracy. IWZZ. Warszawa 1984.
* I. Kordasarwski. Pracownicy umysłowi. Dynamika zamdniernio i metodyki
radurfri pracy, Warszawa 1909.
* H. Mięła, Metod* badania pracy. Warszawa 1980.