DSCN2278

XIV. Stres i wypalenie zawodom pracowników socjalnych 269

su jest współpraca instytucji z pracownikami w zakresie planowania i realizowania niezbędnych w firmie zmian.

Lista metod i strategii służących radzeniu sobie ze stresem jest obszerna i z całą pewnością nie jest listą zamkniętą. Można ją uzupełniać o nowe strategie radzenia sobie ze stresem, sprawdzone w doświadczeniach kolejnych osób i instytucji. Należy jednak pamiętać, że dobór metod w każdym przypadku powinien być poprzedzony określeniem indywidualnych objawów i uwarunkowań wypalenia czyli dobrym rozpoznaniem specyfiki zjawiska. Choć wiele placówek zajmuje się taką samą działalnością, to każda z nich funkcjonuje w innych warunkach fizycznych i przede wszystkim w innej rzeczywistości społecznej, na którą składają się indywidualne doświadczenia pracowników i klientów. Dlatego też mechaniczne kopiowanie sprawdzonych w innych firmach programów nie wydaje się rozsądnym rozwiązaniem. Każda z placówek powinna opracować indywidualny plan przeciwdziałania wypaleniu dostosowany do jej potrzeb. J. Szmagalski (2004) zbiór metod i strategii radzenia sobie ze stresem porównuje obrazowo do skrzynki z narzędziami, jaką przynosi mechanik, kiedy przychodzi naprawiać kran, zamek w drzwiach łub telewizor. Przyjmując zgłoszenie, wie tylko, że sprzęt nie działa, ale nie wie z jakiego powodu. Na miejscu rozpoznaje problem i wtedy dopiero wyjmuje ze skrzynki takie narzędzie, które jest niezbędne do naprawienia określonej awarii

Literatura:

Anczewska M., Roszczyńska J. (2004), Jak uniknąć objawów wypalenia w pracy z chorymi.

Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.

Bańka A. (1992), Bezrobocie. Podręcznik pomocy psychologicznej. Poznań: Print-B.

Borucki Z. (1977), Krytyczna analiza przystosowania zawodowego R.V. Dawlsa, l.H. Lofqu-ista l DJ. Weissa. .Przegląd Psychologiczny', nr 3, s. 469-482.

Borucki Z. (1988), Stres organizacyjny. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskie-go.

Golińska L., Świętochowski W. (1998), Temperamentalne t osobowościowe uwarunkowania wypalenia zawodowego u nauczycieli. .Psychologia Wychowawcza', t. XLI (LV), nr 5, s. 385-398.

Łoboda M. (1990), Czynniki stresogenne w organizacji, w: A. Biela (red.). Stres w pracy zawodowej. Lublin: Wydawnictwo KUL, s. 67-94.

UarekT. (2000), Stres I zmęczenie psychiczne w procesie pracy. .Czasopismo Psychologiczne', nr 1-2, s. 35-40.

Masłach Ch„ Schaufeli W., Leiter M. (2001), Job bumout. „Annual Review of Psychology", r. 52, s. 397-422.

Masłach Ch.. Leiter M. (1997), The Truth About Bumout. San Francisco: Jossey-Bass. Pisula E. (1991), Stres rodzicielski i syndrom wypalania się sił u rodziców dzieci autystycznych. Niepublikowana praca doktorska. Warszawa: WSPS.

27O Ewa Bilska

Schaufeli W., Van Dierendonck D„ Buunk B. (2001), Bumout and lnequ(ty among human servtce professlonals: a longltudlnal study. Journal of Occupational Health psycholo-gy", v. 6(1), s. 41-52.

Sęk H. (1996), Wypalenie zawodowe. Psychologiczne mechanizmy l uwarunkowania. Poznań: Zakład Wydawniczy K. Domkę.

Sęk H. (2000), Uwarunkowania I mechanizmy wypalenia zawodowego w modelu społeczne psychologii poznawczej, w: H. Sęk (red.). Wypalenie zawodowe, przyczyny, mechanizmy, zapobieganie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 83-112.

Strycharska-Gać B. (2010), Wypalenie zawodowe nauczycieli szkdl podstawowych. Działania profilaktyczne, w: B. Bilska (red.), Wypalenie zawodowe pracoYmikdwplacówek resocjalizacyjnych. Warszawa: Pedagogium.

SzmagalskiJ. (2004), Stres 1 wypalenie zawodowe pracowników socjalnych. Warszawa: Instytut Rozwoju Służb Społecznych.

Terelak J. (2001), Psychologia stresu. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Branta.

Tucholska S. (2001), Christlny Masłach koncepcja wypalenia zawodowego: etapy rozwoju. .Przegląd Psychologiczny", nr 3, s. 25-57.

Van Yperen N„ Buunk B., Schaufeli W. (1992), Communal orientation and the bumout syn-drome among nurses. Journal of Applied Sodal Psychology”, v. 22(3), s. 173-189.

Żukiewicz A. (2002), Praca socjalna ośrodków pomocy społecznej. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski.

-.

Stres and job burnout among socjal workers

Summary:

Job burnout is a prolonged response to chronic emotional and interpersonol stres-sors on the job and Is deflned by the three dimensions of exhaustion, cynidsm, and sense of Inefflcacy. Bumout is associated with caregńring and seryice occupations. and occurs most often among such professionals as teachers, lawyers. physidans, nurses, sodal workers, psychotherapists, stewardess and even priests. This artide presents indMdual, Interpersonol and orgpnizational context of job bumout In help-ing professions and ways of burnout prwentlon.

Key words:

job bumout, job stress, sodal worker.