DSCN2388 (2)

39

Model Milicji Obywatelskiej realizowany w latach 1944-1990

także wprowadzenie działających na tej samej podstawie normatywnej, sądów honorowych oraz rad funkcjonariuszy. Te ostatnie, były koncesjonowanym erzacem związku zawodowego. Pojawiły się w 1981 r.⁵⁴, jako odpowiedź kierownictwa resortu na próby utworzenia w MO branżowego związku zawodowego⁵⁵, a przedmiotowa ustawa legalizowała ich działalność oraz dowartościowywała ich znaczenie.

Milicja Obywatelska prawnie i formalnie przestała istnieć 10 maja 1990 r., z dniem opublikowania pakietu tzw. ustaw policyjnych, przyjętych przez Sejm 6 kwietnia. Ich wejście w życie oznaczało, że resort spraw wewnętrznych, uosabiający sobą poprzedni reżim polityczny został zniesiony, a jego miejsce zajął nowy centralny organ władzy wykonawczej opisywany tą sama nazwą, niemniej budowany dla potrzeb państwa demokratycznego. W myśl ustawowych dyspozycji minister Spraw Wewnętrznych stał się: „...naczelnym organem administracji państwowej realizującym politykę państwa w dziedzinie ochrony bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa i porządku publicznego, a także ochrony przed bezprawnymi zamachami na życie i zdrowie ludzkie oraz dorobek kulturalny i materialny społeczeństwa i poszczególnych obywateli..."⁵*. Wykonywał te zadania poprzez podporządkowane mu formacje, a w tym Policję, która powstała z przekształcenia milicji. Miało to wpływ na procesy kadrowe, bowiem policjantami stali się z urzędu byli funkcjonariusze MO, wobec których nie zastosowano mechanizmu weryfikacji, lecz jedynie tzw. przegląd kadr⁵⁷. W rezultacie do lipca 1990 r. ze służby w Policji zostało zwolnionych 3027 byłych milicjantów, z czego 17 uczyniło to na własną prośbę, 220

^M Propozycja powołania Rad Funkcjonariuszy, pojawiła się na początku czerwca 1981 r.. jako reakcja kierownictwa resortu na inicjatywę powołania branżowego związku zawodowego w MO. 2 listopada 1981 r. Rada Ministrów podjęła uchwałę w sprawie ich tworzenia. Ogłoszenie stanu wojennego działania te przerwało. Rady zostały zalegalizowane na gruncie prawa stanowionego w ustawie z 14 lipca 1983 r. 7 kwietnia 1984 r. w Warszawie odbyła się I Krajowa Konferencja Rad Funkcjonariuszy MO, co zwieńczyło proces ich tworzenia.

⁵⁵ W pierwszej połowie 1981 r. w milicji miały miejsce działania na rzecz utworzenia struktury związkowej o nazwie Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Funkcjonariuszy MO. Ich apogeum przypadło na czerwiec 1981 r., kiedy w Warszawie odbył się zjazd delegatów reprezentujących 37 garnizonów milicyjnych. Działania le zostały spacyfikowa-ne przez kierownictwo MSW, przede wszystkim poprzez wydalenie ze służby najbardziej aktywnych reprezentantów tej inicjatywy - około 100. Pierwsze uwagi dotyczące tej inicjatywy zatytułowane Geneza NSZZ Policjantów. Rok 1981 - wyprzedzenie swojego czasu, ogłosił P. Majer, „Gazeta Policyjna" 2000, nr 16. Szersze badania dotyczące owej struktury prowadzi obecnie jeden z inicjatorów tego ruchu, Wiktor Milusiński, który cząstkowe ustalenia przedstawił m.in. w szkicu Milicjant w opozycji. „Karta* 2002. nr 35. Badania na ten temat podjął też Sławoj Kopka, a efekty ogłosił w pracy Zakazany Związek. 10 dni. które umtrząsnfły aparatem. Warszawa 2006.

** Dz. U. 1990, Nr 30, poz. 181.

⁵⁷ Odwołanie się do mechanizmu weryfikacji również wiród milicjantów, zostało zgłoszone w Senacie w czasie prac nad ustawą o Policji. Stanowisko to nie znalazło większości, w rezultacie czego utrzymano procedury wypracowane w Sejmie - przewidywały one postępowanie kwalifikacyjne jedynie wobec funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa, który wyrażali aspiracje kontynuowania służby w nowych formacjach policyjnych.