DSCN2398 (2)

49

Model Milicji Obywatelskiej realizowany w latach 1944-1990

modyfikacjami dokonywanymi w resorcie bezpieczeństwa publicznego, a później w resorcie spraw wewnętrznych⁹⁵. W porównaniu do przedstawionych nieco obszerniej, miały one jednak znacznie mniejsze znaczenie.

Milicja Obywatelska była jak dotąd najdłużej działającą formacją policyjną w Polsce. Zaczęto ją tworzyć u zarania nowej państwowości, bo już na przełomie lipca i sierpnia 1944 r. Przestała funkcjonować - nadal zachowując tę samą nazwę i pozostając w tradycyjnych niejako strukturach organizacyjnych, po bez mała 46 latach - w maju 1990 r. Przez blisko pół wieku obowiązywał więc model policji jako formacji państwowej, scentralizowanej, hierarchicznie podporządkowanej. Zakorzenił się on na tyle mocno w świadomości społecznej, że inne rozwiązania charakterystyczne dla państwa demokratycznego, zawierające elementy decentralizacji organów policyjnych i ich powiązania z władzami samorządowymi, torują sobie drogę z trudem. Jest to jak można ocenić, nieuświadomiona spuścizna praktyki ustrojowej wprowadzonej 7 października 1944 r.

w ramach MO wyspecjalizowanego ogniwa do przeciwdziałania temu zjawisku. Na szczeblu KG MO utworzono więc Oddział Kolejowy, oznaczony jako V, któremu były podporządkowane wydziały kolejowe KW MO, a tym komendy rejonowe kolejowej MO oraz komisariaty kolejowej MO. 14 lipca 1961 r., pion milicji kolejowej został przekształcony w Oddział do Wałki z Przestępstwami Gospodarczymi w Transporcie i Łączności- W1965 r. został natomiast włączony w skład Oddziału do Walki z Przestępstwami Gospodarczymi Innym charakterystycznym pionem milicyjnym, powiązanym z nowymi zjawiskami i zagrożeniami, była służba ruchu drogowego, która w zależności od koncepcji organizacyjnej występowała jako ogniwo samodzielne, bądź jako fragment służby prewencyjnej.

** Powinnością, która w sposób pośredni trafiła do MO jako rezultat zniesienia w 1954 r. MBP, była partycypacja w wystawianiu paszportów, co od połowy 1950 r. było instytucjonalną domeną Biura Paszportów Zagranicznych MBP. Po podzieleniu tego resortu w 1954 r . Biuro Paszportów Zagranicznych zostało przyporządkowane MSW, w strukturze którego funkcjonowało pod tą samą nazwą. Wobec braku rozbudowanych struktur terytorialnych -które w latach 50-tych były zbędne w sytuacji praktycznie zamkniętych granic - jego zadania na szczeblu wojewódzkim, zostały scedowane na komendy wojewódzkie MO; stanowiło o tym zarządzenie ministra z 8 czerwca 1956 r.. upoważniające te jednostki do przyjmowania wniosków i wydawania (lecz nie wystawiania) paszportów. W następstwie tej decyzji w komendach wojewódzkich MO zostały wyodrębnione komórki organizacyjne do spraw paszportowych. Były nimi początkowo sekcje (referaty) paszportów, a później (w niektórych większych województwach) - wydziały paszportów. Do zadań ich należało przyjmowanie dokumentów od starających się o paszport i przekazywanie ich z własną opinią do Biura Paszportów Zagranicznych celem podjęcia decyzji. W przypadku pozytywnej następowało wydanie paszportu, w odwrotnej sytuacji informowano o odmowie. Nadzór merytoryczny nad komórkami paszportowymi w komendach wojewódzkich MO sprawował dyrektor Biura Paszportów Zagranicznych, natomiast nadzór służbowy - komendant wojewódzki MO