DSCF6439

140 Arkadiusz Kołodziejczyk

nych organizowano przy dalszych instancjach wojewódzkich ^,r\ Od 1934 _r na łamach wiciowego miesięcznika „Znicz” w Krakowie zainicjowano dział „Praca Koleżanek”, w którym traktowano o sprawach dziewcząt w kole, na wsi, w gospodarstwie i życiu rodzinnym. Nie był to jednak dział stały^{1 2}. W organie ZMW, tygodniku „Wici”, od numeru 19/20 1936 r. ukazywał się dodatek —- od następnego roku stały — pt. „Wiciarka”. Redagowała go Maria Maniakówna, później Maria Spiradkówna, a od połowy 1938 r. Komisja Koleżanek przy Zarządzie Głównym ZMW RP „Wici”. Również w „Chłopskim Życiu Gospodarczym” (1935-1937) — piśmie łódzkiego ZMW — istniał stały dział „Dla Kobiet”, zazwyczaj na 9 i 10 kolumnie, obejmujący od 2 do 4 stron. W stosunku do innych pism ludowych wydawnictwa wiciowe były więc „mocno sfeminizowane”. Na łamach „Wici” Maria Szczawińska opublikowała np. 41 artykułów, Zofia Solarzowa — 21; w „Społem” — organie Wielkopolskiego ZMW — Kazimiera Gesselówna — 12, a Zofia Wrzoszczyńska — 10, w „Chłopskim Życiu Gospodarczym” Aurelia Duszyńska — 1, Stanisława Jasińska — 24 artykuły³. Do grona wybijających się działaczek „Wici” należały poza nimi: Maria Bargieł, Hanna Ciekot, Maria Jędrzejec, Teodozja Kozaków-na, Maria Malawska, Maria Makówna-Panasiukowa, Genowefa Osiorów-na-Osiejowa, Maria Szczawińska, Helena Sciborowska-Mierzwa, Weronika Tropaczyńska-Ogarkowa, Weronika Wilbik-Jagusztynowa, Aurelia Winkiel-Kojdrowa, Zofia Załęska i wiele innych. Były to w zdecydowanej większości dziewczęta wywodzące się ze środowiska wiejskiego, sprawujące odpowiedzialne funkcje w ZMW, wykładające na kursach wiciowych, Uniwersytetach Ludowych w Szycach i Gaci, zdobywające w wielkim trudzie wyższe wykształcenie. Ruch młodowiejski wprowadził wiele z nich do działalności politycznej w szeregach Stronnictwa Ludowego. f' Dążąc do aktywizacji kobiet ludowcy małopolscy w lutym 1935 r.

\ zaczęli publikację dodatku do tygodnika „Piast” pt. „Głos Kobiety”. < Ukazywał się on co dwa tygodnie. „W naszym «Głosie Kobiety» nie-I strudzenie walczyć będziemy o lepsze jutro wsi polskiej, a także o pod-[ niesienie naszego stanowiska kobiecego w społeczeństwie” — zapowiadał \ artykuł wstępny⁴. W innym miejscu Tadeusz Zaręba pisał: „Czy wy

sobie, bracia ludowcy, nie zdajecie sprawy z tego, że zbyt mato uwagi stronnictwa poświęcacie pracy kobiet? Gdzie, na jakim zjeździe lub _; zebraniu, kiedy i kto omawiał te sprawy? Ile jest kół ludowczyń, ile/ czynnych członkiń liczy obecnie stronnictwo? Tymczasem nasze wrogi nie śpią. Kler z endecją i sanacją szykują całą babską armię    Biedna,V.

jeszcze dotąd ciemna, kobieta wiejska nie wie, że do walki o zgubę wsi i o jej własną zgubę kler z endecją ją rychtują. Ale skoro my na to mamy \ oczy już przetarte, tośmy powinni naszym kobietom przetłumaczyć, po co V je tam ciągną, i powoli przygotowywać je do walki z wrogami chłopa”. ( Autor przekonywał, że w rękach kobiet leżą losy całego Stronnictwa⁵^/

Kierunek działań zainicjowany w ZMW RP „Wici” zaczął przenikać do Stronnictwa Ludowego i zyskiwać poparcie w jego szeregach. W lutym 1935 r. powstała pierwsza Sekcja Kobiet przy kole SL w Gaci Przeworskiej. Wkrótce rozpoczęto organizowanie powiatowych, wojewódzkich oraz Centralnej Sekcji Kobiecej przy NKW SL w Warszawie, mimo że nie przewidywał tego statut Stronnictwa⁶. W czerwcu 1936 r. Helena Scibo-rowska opublikowała w „Piaście” artykuł instruktażowy pt. Jak należy pracować w sekcjach kobiet? Autorka kładła nacisk na wyrabianie samodzielnej postawy politycznej kobiet oraz zapoznawanie ich z historią i ideologią ruchu ludowego, a także celami i metodami pracy politycznej; dopiero na drugim miejscu znalazły się dom, rodzina, zdrowie i higiena⁷. W ślad za artykułem w „Głosie Kobiet” zaczęły pojawiać się pierwsze korespondencje z sekcji kobiecych.

Ruch ten wydał owoce już rok później. W przygotowaniu i organizacji strajku chłopskiego w sierpniu 1937 r. aktywnie uczestniczyły działaczki ludowe. Stwierdzają to raporty policyjne, podkreślają wspomnienia. Współorganizatorką strajku w powiecie myślenickim była Stefania Kędra, przewodnicząca sekcji kobiet Zarządu Powiatowego; aktywny udział W strajku wzięła Teodozja Kozakówna — wiceprezeska Zarządu Powiatowego SL w Puławach i wiceprezeska Zarządu Wojewódzkiego w Lublinie. Organizatorka chłopskich wystąpień w powiecie buczackim Weronika Wąsikowa została ciężko pobita przez policję. Maria Sowina, organizatorka sekcji kobiet przy Zarządzie Powiatowym SL w Bochni, czynnie działała w Małopolsce środkowej, W związku z protestem chłopskim 25 sierpnia 1937 r. w Majdanie Sieniawskim w powiecie jarosławskim

1

   M. Mioduchowska, dz. cyt., s. 111; Zob. także H. Brodowska, Dziewczęta wiejskie

w ruchu oświatowym w Polsce międzywojennej [w:] Kobieta i edukacja t II cz 2 s. 145-158.    ’    ’    ' ’

2

   ^J Borkowski, Wizje społeczne i zmagania wiciarzy, Warszawa 1966 s 138-139

3

¹ Tamże, s. 30, 199,324.    ’ '    - ^l

4

Cyt. za: D. Wawrzykowska-Wierciochowa, dz. cyt., s. 209

5

Tamże, s. 210.

6

M. Mioduchowska, dz. cyt., s. 106.

7

-² „Piast”, nr 23 z 7 VI 1936.