DSCN5862 (2)

ROZDZIAŁ 2

Charakterystyka ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich

2.1. Przepisy ogólne ustawy 2.1.1. PudKiwwi ntożiwi ustawy

Podstawową innowacją wprowadzoną w usuwie jest nadanie jej charakteru wychowawczego — zrezygnowano tu z represji jako środka stosowanego wobec wkśctakh. Za aajototaiejszą cechę nowej usuwy należy uth»ć umoż-hmętńc sądowi rodzonemu wczesny ingerencji i stosowanie środków wychowawczych już w przypadku zatsuueaća demoralizacji nieletniego. Zorientowane usuwy me tylko na resocjalizację nieletnich, którzy popełnili czyny koniec, ale przede wszystkim na przeciwdziałanie demoralizacji nieletnich zgodne jest z aktualnymi tendencjami w tym zakresie. Szczególne riw-r+pi* w praeowdziabffiu demoralizacji i przestępczości nieletnich ma stosowanie środków zmierzających do usuwania czynników i sytuacji, stwarzających podłoże nieprzystosowania społecznego nieletnich, czyli tzw. wczesnej profilaktyki (Ł Grześkowiak, A. Krukowski, W. Potulski, E. Warzocha, MŚ4V W umadmenru do projektu rządowego stwierdza się, że zakres icpśacp objętej ustawą dostosowany jest jk> aktualnych potrzeb i zadań sądownictwa rodzinnego oraz reguluje w sposób kompleksowy problematykę sadecBKżi w zakresie działalności resortu sprawiedliwości {...J. Ustawa zajmuje hę tą caęśaą młodzieży, która z różnych przyczyn malaria się na marginesie społecznym Z tego powodu ma aa octu przede wszystkim zwiększenie

efektywności działań zapobiegawczych oraz raeqalBM^qd jMHR wanych przez sądy rodzinne, przy jednoczesnym    dtiziak ezya-

aików społecznych.” (Projekt ustawy o postępowaniu w sprawach rndeMch, 1962).

Cełem podstawowym u.p.n. jest ęazeciwdziafcme demoralizacji I przestępczości nieletnich oraz zapewnianie warunków powrotu do aormajoego życia nietanim, którzy popadli w konflikt z prawem bądź z |g$| współżycia społecznego. Jednocześnie ustawa zmierza do umacaaama May opiekuńczo-wychowawczej i poczucia odpowiedzialności rodna a wychowanie nieletnich na świadomych swych obowiązków członków społeczeństwa (patrz Preambuła). Cele te są wskazówką co do prawidłowej wykładni przepisów.

W intencji twórców ustawy wytyczną całej działalności (a może i wskazówką co do wykładni przepisów ustawy) jest zasada „dobra nietaniego" (A. Grześkowiak, 1984). Sformułowana w art 3 § 1, bram ona następująco: „W sprawie nieletniego należy kierować się przede wszystkim jego dobrem, dążąc do osiągnięcia korzystnych *m»«n w osobowości i zachowaniu nieletniego oraz zmierzając w miarę potrzeby do prawidłowego tpcłmcna przez rodziców lub ofiekuna ich obowiązków wobec aaekmiegc uwzględniając przy tym interes społeczny. Dobro dziecka stanowi jedną z fundamentalnych zasad polskiego prawa rodzinnego, wyznacza kierunek rozwiązań ustawowych w każdym wypadku, ilekroć może wchodzić w rarhabę a wykładnia przepisów musi być dokonywana z uwzględnieniem interesów i dobra dziecka ” (J. W i ni ar z, 1993). Jak jednak można stwierdzić, uściślenie zasady dobra dziecka w zbyt dużym stopniu zależy od aksjologii, jaką przyjmuje osoba posiłkująca się tą zasadą Jest deklaracją ustawodawcy — służyć może jako wskazówka przy stosowaniu czy młerpretacp przepisów, w praktyce zaś może być w tej sytuacji wykorzystana jako usprawiedkwcme każdego, w zasadzie, rozstrzygnięcia czy działami (G Rdzaaek-Piwowar, 1993). Istotną nowość stanowi rezygnacja z pojęcia „rozeznanie”; w upn. dyrektywa zawarta w art. 3 § 2 umożliwia iadywidoakację dnałzn w taka wszystkich faz postępowania z nieletnimi. Kryteria indywidualizacji dotyczą: osobowości, zachowania się, przyczyn demoralizacji, stopnia demorafiza-ęp, charakteru środowiska, warunków wychowania nietaniego, i powinny zostać wszystkie uwzględnione w oddziaływaniu aa atctamda, Składniki wy-różroooe w art. 3 §2 nie mają charakteru zespołu zamkniętego („w snaegóino-śa*'). Pełna ocena osobowości powinna obejmować takie składniki, jak: potrzeby, dążenia, obraz świata, postawy, adoftaeśei, temperament Nie bez znaczenia jest też płeć osoby nietaniej.