DSCN5896 (2)

JH__| ?oitg>ov»ta» w sprawach nieletnich w świetle standardów światowych

stosowanie środków pozasądowych, jeżeli gwarantuje to pełne poszanowani praw i gwarancji prawnych. Przedsięwzięcia oraz środki podejmowane wobec nieletnich powinny być stosowane z myślą o dobru nieletnich, a zarazem pro porcjonalme do zarzucanego im czynu i jego okoliczności.

Podstawowa rozbieżność u.p n z Konwencją dotyczy granic wieku nielet-ności. Granica odpowiedzialności karnej ustalona jest w prawie polskim na 17. rok życia (art. 10 § 1 k.L), a w przypadku popełnienia zbrodni pod pewnymi warunkami (które omówiono wcześniej) została obniżona do 15. roku żyda (art. 10 § 2 k.k. oraz art. 5 i art. 42 § 3 u.p.n.). Ta niespójność prawa pozwala już nawet 15-letnich małoletnich uważać za „dorosłych” w rozumieniu prawa karnego.

W literaturze panuje pogląd, iż to niekorzystne rozwiązanie należy zmienić i podnieść do 18. roku żyda wiek odpowiedzialność karnej (H. Kołakow-ska-Przełomiec, D. Wójcik, 1993). Rozbieżność można zauważyć także w przepisach proceduralnych. Wiąże się to z fikcją, polegającą na tym, że sędzia rodzinny podejmuje decyzję o rodzaju środka wychowawczego bądź poprawczego jeszcze przed przeprowadzeniem postępowania rozpoznawczego. Zapewne utrudnia to i wydłuża postępowanie, nie gwarantuje też zapewnienia zasady prawdy materialnej i domniemania niewinność (H. Kołakow-ska-Przełomiec, D. Wójcik, 1993, s. 44). Ponadto polska ustawa nie wyraża w jasny sposób zalecenia proporcjonalność reakcji prawnej, zawartego w art. 40 pkt 3 Konwencji. Ustawa nie formułuje też zasady domniemania niewinność w sposób jednoznaczny i wyraźny.

Prawo nieletnich w Polsce można ocenić pozytywnie. Nawięcej zastrzeżeń budzą rozwiązania procesowe u.p.n. i ich realizacja w praktyce. Niedoskonałe przepisy należy zmienić po wnikliwej dyskusji, dążąc do stworzenia logicznego, modelu postępowania w sprawach nieletnich, zapewniającego podstawowe ich gwarancje.

BIBLIOGRAFIA

| Aadrejew I., Bafia J., Mioduski K., 1954: Wprowadzenie do projektu części ogólnejkodeksu karnego. Projekt. Warszawa.

| Bojarski T., Mozgawa M., 1991: Prawne i społeczne metody i środki eliminowanie takt* rzek socjalizacji Lublin.

I Czarnecka-Dzialuk B., 1993: Nieletni sprawcy czynów karalnych przed sądem rodzinnym Zagadnienia procesowe. Warszawa.

Groicki B , 1994: Artykuły prawa majdeburskiego Postępek sądów około karania na gardk. Ustawa pfacej u sądów. Warszawa.

| Grześk o wi ak A., 1984: Reforma postępowania z nieletnimi Uwagi ogólne m temat materialno-prawnych rozwiązań ustawy z 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich. „Studia Prawnicze” *. 1—2.

Grześkowiak A.. 1992: Postępowanie w sprawach nieletnich w Polsce w świetle Reguł Minimalnych ONZ dotyczących wymiaru sprawiedliwości względem nieletnich. W: Prawne i pedagogiczne aspekty resocjalizacji nieletnich. Rod. B. Kowalska-Ekrlick i S. Walcrak Warszawa.

Grześkowiak K._t Krukowski A., Potulski W., Warzecha Ł, 19M: Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich. Komentarz. Warszawa.

Grześkowiak K. 1973: Z problematyki postępowania przygotowawczego w sprawach nieletnich „Problemy Wymiaru Sprawiedliwości” nr 1.

Informacje dotyczące reformy kurateli sądowej. Departament Spraw Rodzimych i Nitdrttuek, 1993 (maszynopis).

Kołakowska-Przełomltc H , 1977: Przestępcza# ł nieprzystosowanie społeczne mełetnieh w genezie przestępczości dorosłych. Wroctaw.

Kolak o wtka-Pr żelom iecH., 1983: Postępowanie w sprawach nłełetmch. „Państwo i Prswo" nr &

Kołakowska-Przelomiec H., Wójcik D., 1993: Idee Konwencji Praw Dziecko a Umowa a postępowaniu w sprawach nieletnich. W: Prawa dziecka Red. J. Biścryck a. Warseswa.

Konopezydski 1993: Niektóre aspekty tatowy o postępowaniu w sprawach NkMek W: pedagogika resocjalizacyjna Wybeme zagadnienia teoretyczne i metodyczne Red. L Pytka. Warszawa.