Podstawowe założenia organizacji pracy wybranych placówek opiekuńczo-wychowawczych przedstawiono na podstawie rozporządzenia MEN z 21 lutego 1994 r. ffh.ll nr 41, poz. 156) oraz ramowych statutów placówek.
Młodzieżowy ośrodek wychowawczy jest placówką przeznaczoną dla młodzieży niedostosowanej społecznie, lego zadanie polega na eliminowaniu przyczyn i przejawów niedostosowania społecznego, przygotowaniu wychowanków do samodzielnego żyda, zgodnego z normami prawnymi i społecznymi, oraz do samodzielności zawodowej. Środkami służącymi realizacji tych zadań są;
— działalność dydaktyczna, korekcyjna, wychowawcza i opiekuńcza;
..... przygotowanie do pracy zawodowej;
— organizowanie udziału w życiu społecznym, gospodarczym i kulturalnym środowiska;
współdziałanie z rodzicami wychowanków, organizacjami społecznymi oraz innymi instytucjami.
Wyróżnia saę następujące rodzaje ośrodków;
— diagnostyczno-kierujące dla młodzieży wymagającej uzupełnienia obserwacji i badań niezbędnych do podjęcia decyzji o wyborze właściwego ośrodka;
— resocjalizacyjno-wychowawcze dla młodzieży niedostosowanej społecznie w normie intelektualnej;
— resocjalizacyjno-rewalidacyjne dla młodzieży niedostosowanej społecznie, upośledzonej umysłowo w stopniu lekkim.
Na przykład w okręgu łódzkim przedłożono następujący projekt profilowania młodzieżowych ośrodków wychowawczych (J. Szatański, 1991, s. 45);
— ośrodki dla dziewcząt oraz chłopców młodszych (w wieku 13—15 lat) i starszych (w wieku 16—18 lat);
— ośrodek dla chłopców ponadprzeciętnie sprawnych intelektualnie;
— ośrodek dla chłopców oraz ośrodek dla dziewcząt z ograniczoną sprawnością umysłową (zdolnością uczenia się);
—- ośrodek dla chłopców uzależnionych;
— ośrodek leczniczo-wychowawczy dla epileptyków i wychowanków nie- \ zrównoważonych w następstwie encefalopatii i reaktywnych zaburześ neuropsychiatrycznych;
— inny profil ośrodka, adekwatny do potrzeb regionu.
Zadania diagnostycznych ośrodków w okręgu łódzkim obejmują;
— wszechstronną diagnozę wychowanków;
— intensywną psychok erekcję i peychofarmakoterapię stwierdzonych nieprawidłowości w mechanizmach regulacyjnych wychowanków;
_ intensywną reedukację stwierdzonych braków w wiakmoidaeb i umiejętnościach oraz edukację wychowanków dostosowaną do mohwoki i doświadczeń życiowych;
__ rozpoznawanie uzdolnień, wzbudzanie i rozwijanie zainteresowań zawodowych, udzielanie wychowankom porady zawodowej;
— programowanie i nadzorowanie całokształtu oddziaływań rasocjabzacyj-nych na nieletnich kierowanych do placówek;
— współdziałanie z instytucjami naukowymi;
— upowszechnianie wypracowanych form i metod oddziaływań psychokorek-cyjnych i resocjalizujących; konsultowanie i prowadzenie warsztatów oraz innych form doskonalenia umiejętności przez profesjonalnych psychologów, pedagogów, nauczycieli, wychowawców,
— informowanie pracowników o wynikach badań i obserwacji, a także proponowanych w odniesieniu do wychowanków indywidualnych programach oddziaływań resocjalizujących.
Do ośrodka przyjmuje się wychowanków na podstawie skierowania, które wydaje dyrektor młodzieżowego ośrodka wychowawczego diagnostyczno-kierującego. Ośrodek ma własny internat, dobiera odpowiednie formy kształcenia na poziomie podstawo vym oraz ponadpodstawowym zawodowym i ogólnokształcącym, prowadzi kursy szkolenia zawodowego łub rzemieślniczego, kursy przygotowujące do egzaminu w zakresie odpowiedniej klasy, ma też punkty filialne położone poza siedzibą ośrodka. Przy ośrodku może działać szkoła podstawowa lub ponadpodstawowa (specjalna dla niedostosowanych społecznie albo niedostosowanych i upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim). Wychowankowie przebywają w ośrodku do ukończenia 18. roku życia, w przypadkach uzasadnionych sytuacją szkolną, środowiskową i materialną pobyt może zostać przedłużony, nie może jednak trwać dłużej niż do ukończenia 21. roku żyda. W 1994 r. w Polsce działało 47 młodzieżowych ośrodków wychowawczych (Rocznik Statystyczny GUS, 1995, s. 102).
Specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy jest placówką dla dzieci niepełnosprawnych i młodzieży niepełnosprawnej w wieku od 3 łat, które z powodu swej niepełnosprawności nie mogą uczęszczać do przedszkola lub szkoły w miejscu zamieszkania. Ośrodki specjalne dla dzieci i młodzieży zakwabfiko-wanych do kształcenia specjalnego można tworzyć z myślą o upośledzonych umysłowo, nieałyszących, słabosły ssących, niewidomych, słabowutzących. przewlekle chorych, niepełnosprawnych ruchowo, niedostosowanych społecznic, zagrożonych uzależnieniem, z zaburzeniami zachowania, niepełnosprawnych upośledzonych umysłowo (a zaburzeniami sprzężonymi). Zadaniem specjalnego ośrodka jest przygotowanie wychowanków w miarę ich możliwości do samodzielnego udziału w żydu społecznym w integracji ze środowiskiem Ośrodek zapewnia wychowankom: całodobową opiekę, warunki do nauki i wychowania w przedszkolach i szkołach specjalnych (podstawowych i ponad-