DSCN6099 (Kopiowanie)

J. Et>vlucja

J. Et>vlucja

“a*

ków nie s nich n go ptak* i narybku ierwoine a zmianę zyszynki ze^łyna iępujen ' kiem Ili ! kończyn | anianki- I bu życia u roślin żkowych woreczka

y jeszcz® jrocesach

ymyszp-gów kok omoczn*

■■n^egowie), zaś główny kierunek ewolucji polega na powiększaniu przodomóz.gowia. W przypadku układu krążenia niemal krok po kroku możemy śledzić przekształcanie jednokomorowego i jednoprzcdsionkowcgo serca ryb chrzęstnoszkiclctowych do serca ptaków i ssaków podzielonego na dwa przedsionki i dwie komory z rozdzieleniem krwi tętniczej i żylnej.

23.5, Świadectwa ewolucji z zakresu embriologii

Embriologia jest to nauka " rozwoju zarodkowym organizmów. Rozwój embrionalny wszystkich kręgowców jest w pierwszych etapach uderzająco podobny, co ilustruje ryc. 2-53. Na fakt ten zwrócił po raz pierwszy uwagę niemiecki uczony Karl Baer (1792-1876). Sformułował on prawo (prawo Baera), które głosi, że rozwijający się zarodek wykazuje kolejno cechy jednostek systematycznych do których należy, poczynając od najszerszych po najwęższe. Najpierw pojawiają się cechy typu (np. szkielet osiowy u strunowców), potem cechy gromady, rzędu, rodzaju i wreszcie gatunku. Również Darwin zwrócił uwagę na powtarzanie cech rodowych przodków przez rozwijający się zarodek. Obserwacje te rozwinął i uporządkował Ernst Haeckel (1834-1919). formułując prawo biogenetyczne. Głosi ono. że

I w rozwoju zarodkowym czyli osobniczym (ontogenezie) zostają powtórzone i w skrócie główne etapy rozwoju ewolucyjnego (filogenezy) prowadzącego do

powstania tego gatunku

Kiełkujące zarodniki mchów i paproci wytwarzają splątek. który przypomina nitkowatą strukturą zielenic (z których najprawdopodobniej te rośliny powstały).

Rozwój zarodkowy kręgowców i człowieka będzie przedmiotem odrębnych rozważań, w tym miejscu wskażemy jednak na pewne fakty potwierdzające prawo biogenetyczne. Wszystkie zwierzęta wielokomórkowe powstają z jednej komórki - zygoty (co może sugerować pochodzenie całego

świata zwierzęcego od jednokomórkowców). Na etapie rozwojowym wczesnej gastruli zarodek zbudowany jest z dwóch warstw komórek, co odpowiada zwierzętom „dwuwarstwowym” — jamochłonom. Rozwijający się zarodek człowieka wykształca luki i kieszonki skrzelowe (z których jednak nie powstaną - jak u ryb - skrze la), a także dwie typowo gadzie błony płodowe: omocznię i pęcherzyk żółtkowy.

Odtwarzanie cech przodków ma zarówno charakter anatomiczny, jak i biochemiczny. Na przykład zarodek kury wydala początkowo amoniak jako końcowy produkt przemiany azotowej (jak to czynią kręgowce wodne), wstępnie mocznik (który wydalają płazy lądowe), wreszcie od ósmego dnia rozwoju kwas moczowy 'charakterystyczny dla gadów i pochodzących od mch ptaków).

Badania form rozwojowych wskazują nieraz ⁰⁸ poktewieństwa ewolucyjne, jak o tym była * tozdziale 22.3 (filogeneza bezkręgowców ¹ “Utoweów. zwierzęta pierwouste i wtórouste).

A B C D E F

Ryc. 2-53. Porównanie wczesnych stadiów rozwoju zarodkowego:

A - ryby; B - płaza (traszki); C - gada tżółwia),

D - ptaka (kury); E - owcy. F - człowieka (wg Kimbalta)