DSCN6533 (Kopiowanie)

obecnością turacyny i turakowerdyny, będących organicznymi związkami miedzi. Turakowcrdyna j niiacyna są rozpuszczalne w wodzie - kąpiące się turaki zabarwiają wodę na czerwono. Ptaki tego ggegD gatunku mogą się znacznie różnić upierzeniem - mówimy wówczas odymnrtizmie. Dymorfizm jynw oznacza różnice w budowie (a więc i upierzeniu) samca i samicy; przykładem mogą być lajuiiy lub pawie. Pyiporfjzm sezonowy przejawia się zmianami upierzenia w różnych porach roku; mierzenie pardwy zimą jest białe, a latem ciemnobrunatne. U samców batalionów występuje w okresie gnjiwymdymorfizm godowy - każdy ptak ma inne ubarwienie i inny deseń.

U wielu ptaków, zwłaszcza pływających lub zamieszkujących zimne okolice, dolną warstwę mierzenia stanowią pióra puchowe (ryc. 7-166D). Chronią one przed utratą ciepła. Czaple i papugi, Uórenic posiadają gruczołu kuprowego, mają tzw. pióra pudrowe; rosną one bez przerwy, zaś ich czubki kruszą się i wytwarzają drobny rogowy pyłek, służący do przesycania upierzenia. Osobną grupą są pióra nitkowate, przypominające kształtem włosy; występują u niektórych gatunków chroniąc oiwoiy nozdrzy lub oczy (np. rzęsy u emu i dzioborożeów). Upierzenie podlega co jakiś czas wymianie; zjawisko takie nazywamy pierzeniem się. Pierzenie się może być częściowe lub całkowite. W tym osBnim przypadku wymianie ulegają wszystkie pióra, co w Polsce następuje przeważnie późnym latem lub na jesieni i co np. żurawie i łabędzie pozbawia możliwości latania na kilka tygodni.

Szkielet ptaków (ryc. 7-167) wykazuje szereg zmian w związku z przystosowaniem do lotu. Przede wszystkim jest on bardzo lekki, ponieważ niemal wszystkie kości (z wyjątkiem dłoni, przedramienia i miednicy) sapneumatyczne, tzn. wypełnione powietrzem. Do wielu z nich wnikają iwki powietrzne. Czaszka pozbawiona iest szwów. Do jej charakte-rystycznych cech zaliczamy:

. OMgau - kręg obmSowy

*}-kości palców 1-3

raczą

kości nadgarstka kość promieniowa

-    kość łokciowa

—    kość ramieniowa

kott skokom* kości palców 1 >4

4

|f|^7-167 Szkielet ptaka (kuty domowej) (DL).

przesunięcie otworu wielkiego (przez który przechodzi rdzeń kręgowy) na spodnią stronę, wypuklenie mózgoczaszki, obecność jednego kłykcia potylicznego (jak u gadów), połączenie żuchwy z czaszką z pomocą ruchomej kości kwadratowej i rozwój kości międzyszczękowej, tworzącej górną część dzioba. Szkielet dolnej części dzioba stanowi żuchwa, zbudowana z trzech par kości: zębowych, stawowych i kątowych. Jednak ani kość międzyszczękowa, ani

—żuchwa nie decydują o kształcie dzioba, ponieważ zależy

on od lekkich pokryw rogowych, będących - podobnie jak pióra lub łuski na nogach - wytworem naskórka. Kręgosłup zbudowany jest z różnej liczby kręgów i możemy wyróżnić w nim cztery odcinki: szyjny, piersiowy, lędźwiowo-krzyżowy i ogonowy. Odcinek szvinv jest najdłuższy, bardzo ruchliwy i zawsze_ma kształt litery S. Umożliwia on ptakom sięganie dziobem do najodleglejszych części ciała. Pozostałe odcinki są niemal zupełnie nieruchome, dzięki zrośnięciu się

jest to ważne przystosowanie do lotu. ponieważ ruchome krogOnogłyb^^3dan^z!ałani^ j, ⁰²⁰ silnych mięśni, przesunąć się względem siebie i spowodować przerwanie rdzenia kręgowego. | ty") i- punktu widzenia mechaniki klatka piersiowa lecącego ptaka jest punktem podparcia dla (której ramionami są skrzydła), a zatem musi być nieruchoma. W odcinku piersiowym 3 do *tfg6w zrastają się w kość grzbietową, unieruchamiając kręgosłup. Kość ta połączona jest z dużą Mźwiowokrzyżową, powstałą ze zrośnięcia się kręgów lędźwiowych i krzyżowych. Kość r°*^,ow»krzyżowa jest silnie zrośnięta z miednicą, a także z pierwszymi pięcioma kręgami Stropi Kilka następnych kręgów ogonowych jest ruchomych, zaś ostatnie cztery znów się Heli tym razem w jednolitą płaską kość, tzw. pygostyl, w którym tkwią sterówki. Żebra łączą się