DSCN6587 (Kopiowanie)

się w nich szpik kostny. Istota zbita stanowi ciągłą, jednolitą substancję, której podstawowe elementy - blaszki kostne - widoczne są dopiero pod mikroskopem (ryc.8-18B). W kościach długich istota zbita tworzy trzon, w kościach krótkich i nieregularnych okrywa z zewnątrz istotę gąbczastą, a w kościach płaskich buduje stosunkowo grube warstwy od strony powierzchni wewnętrznej i zewnętrznej. W trzonie kości długich od strony okostnej ułożone są biegnące równolegle do długiej osi blaszki podstawne zewnętrzne, a od strony jamy szpikowej blaszki podstawne wewnętrzne (ryc.8-18B). Pomiędzy nimi blaszki kostne tworzą przeważnie osteony (systemy Haversa): ułożone są koncentrycznie wokół kanału osteonu, w którym biegną naczynia krwionośne i nerwy. Wśród osteonów napotkać możemy tzw. blaszki międzysystemowe, o różnym przebiegu i układzie. Są to pozostałości po istniejących wcześniej, a zniszczonych osteonach - kość jest bowiem narządem bardzo plastycznym i ulegającym ciągłej przebudowie. Nieużywanie kości prowadzić może do jej zaniku, w którym następuje zmniejszenie masy: natomiast przeciążenie powoduje z reguły przerost. Poza tym zdolność tkanki kostnej do ciągłej przebudowy umożliwia zrastanie się kości po złamaniach.

Anatomicznie w kościach długich wyróżnić możemy trzon oraz nasadę bliższą (tę położoną bliżej serca) i nasadę dalsza. W trzonie i nasadach, a także w kościach krótkich i płaskich opisujemy powierzchnie. Na powieizchniach kości znajdują się zwykle takie twory, jak guzki, grzebienie, doły, kanały, otwory itp. Są one fragmentami stawów, miejscami przyczepów mięśni, ścięgien, punktami wniknięć naczyń, nerwów itp.

Zmineralizowanie osseiny (substancji międzykomórkowej kości) oraz budowa (zwłaszcza kości błaszkowatej, systemowej) sprawiają, iż kości są bardzo odporne na działanie sił; na przykład kość udowa dorosłego człowieka nie pęka, obciążona (wzdłuż długiej osi) masą 1500 kg.

Ze względu na swą budowę, tak wyspecjalizowany układ, jak kościec człowieka, pełni w organizmie szereg bardzo ważnych funkcji:

1.    tworzy wewnętrzne rusztowanie i nadaje ciału kształt;

2.    umożliwia przeciwstawianie się działającym siłom (np. sile ciążenia);

3.    przenosi siłę skurczu mięśni na poszczególne części ciała (co z kolei umożliwia ruch);

4.    chroni narządy wewnętrzne przed urazami mechanicznymi (np. czaszka chroni mózg, kręgosłup - rdzeń kręgowy, a szkielet klatki piersiowej - płuca i serce);

5.    stanowi ważny magazyn wapnia i fosforanów, z którego organizm czerpie te substancje w warunkach ich braku w pożywieniu;

6.    stanowi pancerz ochronny dla najbardziej wrażliwego (bo ulegającego ciągłym podziałom) narządu, jakim jest szpik. Kości chronią szpik nie tylko przed urazami mechanicznymi, ale także przed niektórymi rodzajami szkodliwego promieniowania.

Tab. 8 - VI. Układ kostny człowieka

Fragment kośćca	Liczba tworzących kości	Fragment kośćca	Liczba tworzących kości
Szkielet osiowy	80	Szkielet kończyn	126
czaszka	22	pas barkowy	64
kostki słuchowe	6	i kończyna górna
kręgosłup	26
żebra	24	pas micdniczny	62
mostek	1	i kończyna dolna
koić gnykowa	1

Szkielet człowieka zbudowany jest z około 206 kości; ich liczba w różnych okresach życia się zmienia, bo np. niektóre kości występujące oddzielnie w okresie embrionalnym następnie łączą się w jedną (przykładem może być kość krzyżowa). Liczbę kości składających się na kościec dorosłego człowieka przedstawiono w tabeli 8-VI.