DSCN6547 (Kopiowanie)

a zakończenia łuków górnych zrastają się tworząc kanał rdzenia kręgowego. Natomiast u ssaków struna grzbietowa pojawia się jedynie w okresie zarodkowym, u osobników dorosłych pozostając jedynie w formie szczątkowej (jako tzw. jądra galaretowate tarczek między kręgowych).

1 Zróżnicowanie kręgosłupa. U ryb wyróżnić w nim można odcinek tułowiowy (którego kręgi posiadają żebra) i ogonowy (kręgi bez żeber). U płazów są już cztery odcinki: szyjny (I kręg -atlas - umożliwiający unoszenie i opuszczanie głowy), tułowiowy, krzyżowy (I kręg) i ogonowy.

0    gadów zwiększa się liczba kręgów i pojawia nowy odcinek - lędźwiowy; jednocześnie odcinek szyjny zbudowany jest już z dwóch kręgów: dźwigacza i obrotnika, co umożliwia szerszy zakres mchów głową, a żebra w części przedniej łączą się z mostkiem, tworząc klatkę piersiową. U ssaków wyróżniamy 5 odcinków kręgosłupa: szyjny (7 kręgów), piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy

1    ogonowy. Wygięcia kręgosłupa związane są ze sposobem poruszania się kręgowców lądowych. U większości czworonożnych ssaków kręgosłup w odcinku piersiowo-lędźwiowo-krzyżowym wygięty jest w kształcie łuku w kierunku grzbietowym, co stwarza lepsze umocowanie dla podwieszonych na nim narządów wewnętrznych. Człowiek - w związku z dwunożnym trybem życia - ma kręgosłup wygięty w kształcie litery S, co umożliwia dobrą amortyzację mózgu w czasie ruchu.

3. Coraz ściślejszy związek kręgosłupa ze szkieletem kończyn. U ryb nie ma połączeń między kręgosłupem a szkieletem płetw, natomiast już płazy (jako czworonogi lądowe) takie połączenia (między kręgosłupem a szkieletem kończyn) posiadają.

Kończyny kręgowców rozwinęły się z parzystych płetw (piersiowych i brzusznych) ryb nzonopłetwych (ryc. 2-19). Od chwili wyjścia na ląd kończyny tylne były zawsze masywniejsze, służyły bowiem do posuwania ciała do przodu, natomiast kończyny przednie miały za zadanie jego podpieranie. Schemat budowy kończyny przedniej jak i tylnej jest taki sam, jak to pokazuje ryc. 2-52. Z nielicznymi wyjątkami, częściej ulegały przekształceniom kończyny przednie (ryc. 2-52); najważniejsze z owych przekształceń to:

1.    Podciąganie kończyn pod tułów i ich skręcanie, w wyniku czego staw łokciowy zwrócony jest ku tyłowi, a staw kolanowy ku przodowi ciała.

2.    Wydłużanie kończyn i unoszenie tułowia ku górze. Zjawisko to najlepiej jest widoczne u szybko biegających ssaków, np. w procesie ewolucji koniowatych.

3.    Zmniejszenie liczby kości (poprzez ich zanik lub zrastanie się z innymi), co najwyraźniej zaznaczone jest w końcowych odcinkach kończyn, tj. w stopach i w dłoniach (ryc. 2-52). Redukcja liczby palców w dłoni dotyczy w największej mierze ptaków, które utraciły palce IV i V. Ssaki nieparzystokopytne poruszają się na czubkach III palców, parzystokopytne na czubkach III i IV.

Czaszka u kręgowców składa się z dwóch części: mózgoczaszki (puszki mózgowej) i trzewłoczaszki (części twarzowej). Mózgoczaszka pojawia się już u bezżuchwowców; u nich i u ryb chrzęstnoszkieletowych ma charakter chrzęstnej puszki, ściśle osłaniającej mózg. U ryb kostnoszkieletowych oprócz chrzęstnej mózgoczaszki pojawiająsię nowe kości: ciemieniowe, czołowe, nosowe, nadskroniowe, łuskowate i ten schemat w zasadzie utrzymuje się aż do gadów (z tym. że U gadów wszystkie części mózgoczaszki zbudowane są z kości, a u płazów pierwotna czaszka jest niemal całkowicie chizęstna). U ptaków i u ssaków liczba kości mózgoczaszki ulega zmniejszeniu, ze względu na ich zrastanie się. Znacznie większe zmiany mająjcdnak miejsce w trzewioczaszcc.

U bezżuchwowców o trzewioczaszcc trudno w zasadzie mówić, ponieważ nie posiadają one vtzęfc. Jak pamiętamy, ich gardziel poprzebijana jest szparami skrzelowymi; szkielet tej gardzieli Hanowi obręcz zbudowana z chrzęstnych luków skrzelowych. które są homologiczne do */ewu»cza»zki późniejszych ewolucyjnie kręgowców. Każdy łuk (ryc. 7-177 A) zbudowany |cst