DSCN6586 (Kopiowanie)

Biologia - repetytorium dla matur*

Zakończenie choroby w języku medycznym jest określane jako jej zejście. Może ono być pomyślne (gdy choroba kończy się wyzdrowieniem) albo niepomyślne (gdy dochodzi do kalectwa lub śmierci). Nic zawsze w przebiegu choroby występują wszystkie jej okresy: np. w przypadku skutecznych mechanizmów obronnych ustroju pacjent może powrócić do zdrowia już w okresie utajenia choroby albo w okresie objawów prodromalnych.

Czynniki zewnętrzne w niekorzystnych sytuacjach powodować mogą choroby lub urazy. Urazem nazywamy uszkodzenie ciała, wywołane przez inne ciała (urazy mechaniczne, np. postrzały, uderzenia), przez ciepło lub zimno (oparzenia, odmrożenia), związki chemiczne (zatrucia i urazy chemiczne), energię elektryczną (porażenia prądem) oraz przez energię promienistą (promienie ultrafioletowe, rentgenowskie itp.).

W poprzednich rozdziałach poznaliśmy szereg chorób, np. zakażenia wirusowe, bakteryjne i grzybicze, inwazje pasożytnicze, choroby dziedziczne, wady wrodzone itd. Przy omawianiu poszczególnych narządów i układów człowieka podane zostaną dalsze przypadki patologii, w tym także podstawowe procesy patologiczne: zapalenia, zmiany w krążeniu, procesy degeneracyjne i nowotworowe.

8.4. Szkielet (gr.: skeleton)

Jak pamiętamy z poprzednich rozdziałów, każdy organizm (a nawet każda komórka) posiada szkielet, który stanowi rusztowanie, nadaje kształt oraz umożliwia zmiany tego kształtu — a zatem umożliwia ruch. Szkielety zwierząt mogą być wewnętrzne (np. u kręgowców) lub zewnętrzne, jak np. chitynowe szkielety stawonogów (dodatkowo stanowiące ochronę przed czynnikami zewnętrznymi). Podobnie w organizmie człowieka: właściwie każdy narząd ma swój szkielet (w większości przypadków stanowią go tzw. torebki, zbudowane z tkanki łącznej, otaczające narząd i nadające mu kształ); istniejąjednak wyspecjalizowane elementy, zbudowane z tkanek oporowych (kostnej i chrzęstnej), których głównym

chrząstka powierzchnia

'stawowa jama szpikowa NASADA / 9®*°°" (system

'bliższa

okostna kanał oetaonu blaszki

podstawnewewn.

powierzchnia A stawowa

odwarstwiona okosina

Haverse)

blaszki

podstawie zewn.

zadaniem jest przenoszenie działania sił skurczu mięśni (ruch) i ochranianie najważniejszych narządów przed urazami. Elementy te tworzą szkielet czyli kościec (gr. skeleton). Prócz tkanki kostnej i chrzęstnej inne rodzaje tkanek łącznych budują szkielet, tworząc m. in. stawy, szwy, ścięgna, więzadla i rozcięgna, stanowiące istotne połączenia pomiędzy kośćmi oraz innymi narządami (np. mięśniami).

Ryc.8-18. Kość jako narząd A kość piszczelowa człowieka od przodu (dolna połowa rozcięta, dla ukazania wnętrza)

H - fragment kości A widoczny juku preparat

mikroskopowy w pow, IO x (JD).

Budowę tkanek oporowych omówiłem w rozdz. 4.4J2 Jednak należy podkreślić, że kość- tak, jak ją ilustruje ryc.8-18 - to nie sama tkanka kostna, lecz narząd, zbudowany z widu rodzajów tkanek. Kości człowieka podzielić możemy na czuty rodzaje. Są to: kości długie (np. udowa, ramieniowa, łokciowa, promieniowa, strzałkowa, goleniowa), kości krótkie (np. kości nadgarstka, stepu).kości płaskie (np. łopatka, mostek, żebra, kości budujące czaszkę, jak czołowa, skroniowa, potyliczna) oraz kości nieregularne (wielokształtne, jak np. kręgi. ko*, klinowa, kość sitowa). Wszystkie otoczone sa okostną i lac periosteuni) i są zbudowane z istoty gąbczastej i i sloty zhiK.; Istota gąbczasta utworzona jest z krzyżujących się i łączących beleczek; w kościach długich buduje ona nasad' (por. ryc.8-18A). natomiast w kościach płuskich i krOikid¹ stanowi część wewnętrzną. Jamki pomiędzy belce/kann lęośd gąbczastej wysłane są łącznotkunkową itrrSdk nainą i /najdui'