DSCN6526 (Kopiowanie)

Biologia - repetytorium dla kandydatów na akademie meaycjnt I

28 x 35 lun. krwinki żaby 22 x 16 pm, amfiumy 78 x 45 nm - są największe na świecie, podczas gdy średnica erytrocytów człowieka wynosi ok. 8 pm) i posiadają duże jądra. Natomiast liczba erytrocytów we krwi jest stosunkowo nieduża (np. u żaby 400 tysięcy w 1 mm', u salamandry 90 tys. w I mm¹, podczas gdy u człowieka około 5 milionów w I mm’ krwi). U niektórych płazów krwinki czcrwonwj (jak u ssaków) bezjądrzaste. Płazy mają bardzo dobrze rozwinięty układ limfatyczny, zaopatrzony m. in. w tzw. serca limfatyczne (kurczące się odcinki naczyń chłonnych). Układ wydalniczy składa się z pary wydłużonychpranerek. Krew z tylnych kończyn i grzbietu płynie do nerek żyłami nerkowymi wrotnymL które tworzą w pranerkach sieć naczyń włosowatych. Nerki odprowadzają mocz moczowodami (rozwijającycmi się z przewodów Wolffa) do steku. W przeciwległej ścianie st się pęcherz moczowy, w którym mocz może być na jakiś czas gromadzony, a także zagęszczany.

Jak już pisałem, płazy sąrozdzielnopłciowc. U samców w pobliżu jądra znajdująsię ciała tłuszczowe, w których zwierzę gromadzi przez lato zapas tłuszczu na przetrwanie zimy. Plemniki z jąder przedostają się do kanalików nerki, a stamtąd moczowodami do steku. Jaja produkowane w jajniku uwalniane są pod wpływem gonadotropiny (jednego z hormonów przysadki) do jamy otrzewnej, stąd trafiają do jajowodów, gdzie zostająpokrytc kilkoma warstwami galaretowatej substancji, ułatwiającej zapłodnienie i chroniącej przed wpływami środowiska. Jajowody uchodzą do steku, przy ujściu rozszerzając się w woreczki jajowe, w których skrzek może być przez jakiś czas przechowywany. W okresie godowym płazy wędrują do zbiorników wodnych, gdzie w przypadku bezogonowych z reguły najpierw zjawiają się samce i głośnymi dźwiękami (rechotaniem, kumkaniem) zwabiają samice. U żab następuje kopulacja, w trakcie której samiec siedzi na grzbiecie samicy i przytrzymuje ją przednimi łapami, a gdy samica składa wówczas skrzek, samiec polewa go spermą. Większość gatunków płazów po złożeniu skrzeku opuszcza zbiornik wodny i nie interesuje się potomstwem, u niektórych jednak wykształciły się różne formy opieki. Żyjąca w Europie (i do niedawna w Karkonoszach) pętówka babienica (Ałytesohstetricam) nazwę swą zawdzięcza temu, że samiec owija sobie wokół tylnych nóg sznur zapłodnionego skrzeku i przez kilka tygodni ukrywa się z tym skarbem, aby tuż przed momentem wyklucia kijanek zanieść skrzek do wody. Samica grzbietoroda amerykańskiego (Pipa americana) umieszcza jaja na swym grzbiecie, gdzie wytwarzają się wówczas torebki lęgowe, chroniące i odżywiające zarodki aż do chwili wyklucia się larw. Najwięcej form opieki nad potomstwem wykształciły nadrzewne żaby puszcz tropikalnych; np. u ekwadorskiej rzekotki torbówki (Nototrema marsupialum) na grzbiecie pod >kórą samicy znajduje się torba, do której samiec upycha zapłodnione jaja i gdzie rozwijają się one nie tylko do momentu powstania kijanek, lecz dłużej, aż do całkowitego przeobrażenia się w młode żabki.

W Polsce ochroną gatunkową objęto wszystkie płazy, z tym, że najpospolitsze gatunki żab (żaba wodna, śmieszka i jeziorkowa) chronione są w okresie od 1 marca do 31 maja.

Nauka o płazach to amfibiologia.

— tumW cmłofttnł*—c#

Gady (Reptilia) sąjuż zwierzętami typowo lądowymi, ponieważ również ich rozwój przebiega n» lądzie (gady żyjące w środowisku wodnym wtórnie się do niego przystosowały). Rozwój zarodków poza woda umożliwiają błony płodowe- kosmówka. owodnia, omocznia i pęcherzyk żółtkowy (gady. a także powstałe z nich ptaki i ssaki zaliczamy zatem do owodniowców). Kosmówka chroni przed urazami mechanicznymi; owodnia zapewnia rozwijającemu się zarodkowi środowisko wodne, pęcherzyk żółtkowy substancje odżywcze, zaś omocznia umożliwia wymianę gazową i magazynowanie szkodliwych produktów przemiany materii (pod postacią głównie kwasu moczowego). Gady posiadają też szereg innych

gyp 7-| ól_: Błon/pfodpwjs gadów (A - D-kolejne stadia rozwojowe) (JP)« _c