DSCN6515 (Kopiowanie)

Sawach, dlatego też przy opisach ryb (np. w kluczach do rozpoznawania gatunków) podaje się Izw. jifrfruluszczenia. Skóra ryby chroni ją przed urazami, ułatwia poruszanie się w wodzie (śluz wydzielany prrtZgfKzoły w wielowarstwowym naskórku), a także jest zwykle nieprzepuszczalna dla wody.

Kostnoszkiclclowc - jak sama nazwa wskazuje - mają szkielet zbudowany z kości, w którym wyróżnić możemy czaszkę i kręgosłup (razem tworzące tzw. szkielet osiowy) oraz powiązane /b^oslupcm żebra i szkielety płetw (parzystych i nieparzystych). Szkielet płetw piersiowych (ryc. 7-154) tworzy pas barkowy i przyrośnięty jest do czaszki, natomiast pas miednicowy, utworzony przez szkielet płetw brzusznych, tkwi w mięśniach tułowia. Płetwy nieparzyste też na ogół nie mają połączenia kostnego z resztą szkieletu. Płetwa ogonowa służy rybie do poruszania się; pozostałe mają funkcję stateczników, przy czym płetwy nieparzyste (grzbietowe i odbytowe) zapobiegają przechyleniom ciała na boki, a parzyste (piersiowe i brzuszne) służą do sterowania i do powolnych nichów. Szkielet płetwy to szereg pręcikowatych kości ("ości"), zwanych promieniami twardymi ichrzęstnych lub lącznotkanowych promieni miękkich, wraz mięśniami podtrzymujących fałd skóry. Przy opisach poszczególnych gatunków ryb podaje się tzw. symbol płetw. W symbolu tym zawarta jest informacja, z ilu promieni miękkich i twardych składa się szkielet danej płetwy: ułatwia to rozpoznanie gatunku. Płetwy oznaczone są symbolami literowymi i tak: płetwa grzbietowa - oznaczona jest symbolem D, płetwa piersiowa - oznaczona jest symbolem P, płetwa brzuszna - oznaczona jest symbolem V, płetwa odbytowa - oznaczona jest symbolem A, płetwa ogonowa - oznaczona jest symbolem C.

Na przykład symbol płetw łososia (Salmo salar): DIII-V/9 - 12, AIII-IV/7, P1/13, V l-il/7-9, C 19, oznacza, że u tego gatunku płetwa grzbietowa może mieć od trzech do pięciu (DI-V) promieni twardych i dziewięć do dwunastu (9-12) promieni miękkich, płetwa odbytowa (A) ma trzy albo cztery promienie twarde (lll-IV) i siedem miękkich (7), każda z parzystych płetw piersiowych ma jeden promień twardy (I) i trzynaście miękkich (13) i tak dalej. U okonia (Perca Jhmatilis) płetwa grzbietowa podzielona jest na dwie części (ryc. 7-154) i zapisujemy ją jako dwie litery “D” z indeksami 1 i 2 u dołu: D, i D,. Symbol płetw okonia jest więc następujący (proszę to porównać z rysunkiem): | XIII-XVIk D, I-III/13-15, AII/7-I0, P 14, V 1/5, C 17. U ryb dwudysznych (ryc. 2-19) płetwy są pierzaste, tzn. na szkieletowej osi płetwy promienie przymocowane są pierzasto. Płetwy mogą być przekształcone w kolce chroniące przed atakami drapieżników (ciemik - Gasterostęus aculeatus). mogą też ulegać innym zmianom. Przedni odcinek płetwy grzbietowej u podnawki (Echeneis naucrates) jest przesunięty na przód głowy i przekształcony w przylgę, dzięki której ryba może przysysać się do ciała rekinów, podróżując w ten sposób "na gapę” na duże odległości i mając dostęp do resztek pokarmowych z uczty potężnego drapieżnika. U żyjącej w Bałtyku babki czarnej (Globus niger) płetwy brzuszne połączone są błoną w lejek, dzięki któremu ryba może ptzysysać się do kamieni na dnie. Tzw. rvbv laląiace. np. ptaszor (Exocoetus volitans) mają silnie rozrośnięte płetwy piersiowe, co umożliwia im ślizgowy lot w powietrzu ponad powierzchnią wody. U przedstawicieli rodziny Apczkowalyrh (Periophtalmidae) długie płetwy piersiowe przekształciły się praktycznie rzecz biorąc | parę łapek, na których zwierzęta biegają, a nawet wskakują na gałęzie niskich krzewów: inne przysosowania (zaciskane wieczko skrzelowe, zapobiegające wysychaniu skrzek osłaniane powiekami °Ky itp.) umożliwiają skoczkom spędzanie większej części dnia na lądzie i polowanie tam na owady.

Czaszka ryb kostnoszkieletowych składa się z mózgoczaszki i trzcwioczaszki. których części ■ś przeważnie skostniałe. W kręgosłupie wyróżnić możemy dwa odeinki: tułowiowy i ogonowy ^'odróżnieniu od kręgowców lądowych, dla których kręgosłup stanowi podporę całego ciała ■połączony jest ze szkieletem kończyn, w przypadku ryb taka jego funkcja jest zbędno, bo siły Wyciągania ziemskiego równoważone są silami wyporu wody; kręgosłup ryby stanów i zatem oś ‘•Wtaloą, przenosi skurcze mięśni i przede wszystkim zapobiega skracaniu się ciała podczas jego