DSCN6635 (Kopiowanie)

Pleń mózgu, poza tym, że pizewodzi impulsy do kresomózgowia, jest siedzibą odruchów i instynktów, a więc wrodzonych, przekazywanych genetycznie reakcji nerwowych na określone bodźce: reakcje takie są głównymi czynnościami nerwowymi większości kręgowców i umożliwiają właściwą adaptację do warunków środowiska (np. polowanie, ucieczkę, budowanie gniazda, taniec godowy, opiekę nad potomstwem itd.). Natomiast kresomózgowie kontroluje czynności wyuczone. U człowieka kresomózgowie jest największą częścią mózgowia; jak widać na ryc. 8-66 i 8-67, kresomózgowie praktycznie rzecz biorąc przykrywa wszystkie pozostałe części mózgowia. Usunięcie kresomózgowia u żaby nie wywiera widocznego wpływu na jej zachowanie; u ptaka nie znosi wprawdzie umiejętności lotu, ale dezorganizuje jego możliwości uczenia się i rozpoznawania (np. pokarmu). Dzieci rodzące się bez kory mózgu umierają z reguły wkrótce po urodzeniu; są one w stanie zachować funkcje wegetatywne (utrzymujące procesy życiowe, np. oddychanie, trawienie), natomiast nie mogą wykonywać ruchów zależnych od woli ani niczego się nauczyć.

Kresomózgowie zbudowane jest z dwóch półkul, połączonych spoidłem wielkim (ciałem modzelowatym). Półkule na powierzchni pokryte są korą mózgu i silnie pofałdowane. W korze mózgu mieści się połowa wszystkich neuronów całego organizmu, a więc ponad pięć miliardów komórek. Kora mózgu w przeważającej części zbudowana jest z sześciu warstw: drobinowej (najbardziej zewnętrzna warstwa ciał neuronów), ziarnistej zewnętrznej, piramidalnej zewnętrznej, ziarnistej wewnętrznej, piramidalnej wewnętrznej i z warstwy zwojowej. Warstwy te w różnych częściach kory mózgu są różnie rozwinięte. Na przykład neurony ruchowe to komórki piramidalne, a zatem w polach kory, zawiadujących ruchami ciała najlepiej rozwinięte są warstwy piramidalne. Natomiast w polach czuciowych następuje rozrost warstw ziarnistych.

Pofałdowanie kory mózgu sprawia, iż wyróżnić w niej możemy zakręty. pooddzielane głębokimi bruzdami Taka budowa sprawia, że kora ma bardzo duża powierzchnie (zaledwie 1/3 kory jest widoczna na powierzchni, 2/3 znajdują się w bruzdach). Głęboki rów podłużny mózgu oddziela obie półkule, w każdej z nich rów boczny pozwala na wyraźne wyodrębnienie płatów skroniowych. Dla łatwiejszego opisu bowiem zakręty pogrupowano w piaty (ryc. 8-66). W każdej półkuli wyróżniamy płat czołowy.

oddzielony jest głębokąbruzdą środkową (Rolanda). Do przodu od bruzdy środkowej w płacie czołowym znajduje się zakręt przedśrodkowy: tu mieszczą się ośrodki ruchowe (i tu kora ma szczególnie grube warstwy piramidalne). Tuż za bruzdą, w płacie ciemieniowym zlokalizowane są ośrodki czuciowe, przede wszystkim w zakręcie zaśrodkowym. Tę część kory charakteryzują grube warstwy ziarniste. Dochodzą tu impulsy z receptorów skórnych (ciepła, zimna, dotyku i ucisku). Poszczególne części dala nie mają wkorze reprezentacji zgodnej z ich wielkością, lecz z precyzją działania - np. obszary odbierające bodźce z dłoni, ust i języka zajmują powierzchnię niemal trzykrotnie większą niż pola korowe impulsów płynących z całej dolnej połowy ciała.

W części potylicznej znajduje się ośrodek wzroku (ryc. 8-67), którego uszkodzenie powoduje ślepotę, natomiast podrażnienie — także poprzez uderzenie w tył $owy - wywołuje wrażenia świetlne. Uszkodzenie połowy ośrodka, w jednym tylko płacie, powoduje

ślepotę w połowie każdego oka (jak pamiętamy,

neurony drogi wzrokowej krzyżują się i część włók len z każdego oka idzie do prawej, a część do lewej połowy mózgu). W piacie skroniowym