DSCN6691 (Kopiowanie)

g6ra

gardziel

Jeżyk

warga

dolna

Ryc. 8-97. Jama ustna (JD)

podrMaoM

mięfcto

lp mionu j azbrodtwkip rfcUwystg '^otoczom

migdal*

gardłowy

nioiogta repetytorium aut maturzystów i kandydatów na uczcinie medyczne

gardło, przełyk, żołądek, jelito cienkie i jelito grube. Poczynając od przełyku, ściana przewodu pokarmowego składa się z czterech warstw: błony śluzowej, podśluzowej, mięśniowej i błony zewnętrznej (którą głównie tworzy błona surowicza zwana otrzewną). Otrzewna t rzewna pokrywa narządy w jamie brzusznej i krezkę (która je umocowuje), natomiast otrzewna ścienna wyścieła od wewnątrz ścianę jamy brzusznej i miednicy małej. Pomiędzy dwiema blaszkami otrzewnej znajduje się jama otrzewnej, a w niej niewielka ilość płynu surowiczego. Taka budowa umożliwia wzajemne przesuwanie się poszczególnych narządów w jamie brzusznej (np. przy oddychaniu, zmianie pozycji ciała) oraz ruchy perystaltyczne jelit podczas trawienia - bez ich uszkodzenia lub przemieszczenia.

8.8.6.I. Jama ustna (łac.:covumoris)

Jama ustna (łac.: cayum oris: ryc. 8-97) poprzez szparę ust łączy środowisko zewnętrzne z przewodem pokarmowym. Z punktu widzenia spożywania pokarmów głównym zadaniem jamy ustnej jest utworzenie kęsa pokarmowego: poza tym tu ma miejsce rozpoznawanie smaków, rozpoczyna się proces trawienia spożywanych substancji, a także - głównie dzięki językowi i wargom - możliwa jest właściwa artykulacja mowy. Jama ustna składa się z dwóch części. Przedsionek jamy ustnej ograniczają wewnętrzne powierzchnie warg i policzków oraz zewnętrzne powierzchnie zębów i dziąseł. Jama ustna właściwa ograniczona jest przez wewnętrzne powierzchnie zębów i dziąseł, od góry przez podniebienie, a od dołu przez język i dno jamy ustnej. K.u tyłowi jama ustna przechodzi w jamę gardła poprzez otwór zwany cieśnią gardzieli.

Jama ustna wysłana jest błoną śluzową, zbudowaną z nabłonka i z łącznotkankowęj blaszki właściwej błony śluzowej (blaszka mięśniowa błony śluzowej jeszcze tu nie występuje). Nabłonek jest wielowarstwowy płaski, w niektórych okolicach ulegający rogowaceniu - zwłaszcza w miejscach związanych z żuciem (podniebienie twarde, dziąsła, język). W pozostałych miejscach występuje nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący (występują w nim tylko trzy warstwy: roz-

równaj rozdz. 8.8.3.4J oraz gruczoły jamy ustnej (wargowe, językowe, podniebienne i policzkowe) wydzielające ślinę.

Wargi (łaclobia; I. pojedyncza: warga - łac.: labium) utworzone są przez mięśnie (głównie mięsień okrężny ust) oraz skórę (od strony zewnętrznej) i błonę śluzową (od strony wewnętrznej). Strefa przejścia skóty w błonę śluzową określana jest - ze względu na barwę - mianem czerwieni wargowej. Nabłonek w tej części warg jest cieńszy niż w skórze, ma dobrze rozwiniętą warstwęjasną i cienką warstwę zrogowaciałą. Nie ma tu żadnych gruczołów, a brodawki blaszki właściwej błony śluzowej są liczne i dobrze unaczynione - nadaje to czerwieni wargowej właściwą barwę.

Policzki (łac. buccae; I. pojedyncza: policzek - łac.: bucca) z zewnątrz pokryte są skórą, a od strony jamy ustne) wysłane błoną śluzową, pokrytą nabłonkiem wielowarstwowym płaskim niero-gowaćiejącym. W błonie podśluzowej (zbudowanej z tkanki łącznej włóknistej) występują gruczoły policzkowe (małe gruczoły surowtezo-śluzowe); warstwę mięśniową stanowią przede ws/ystk"" mięśnie policzkowe i mięśnie żwacze.

Górną część jamy ustnej stanowi podniebienie (łac .-.palatum), oddzielające ją od jamy naso*<) Przednia część tzw. podniebienie twarde zajmuje 2/3 tego sklepienia, zaś podniebienie miękkie