DSCN6639 (Kopiowanie)

ni brzian

inczyspw

»-krzyżo*!*|

^ikics®J

rizci#!’

H

© Ryc. 8-69. Ymg i yang

Układ współczulny to układ „głodnego wilka”, l-..najedzonego wilka”.

określana bywa mianem części piersiowo-Iędźwiowej układu nerwowego autonomicznego, ponieważ ciała neuronów ptzcdzwojowych położone sąw rogach bocznych odcinka piersiowego i lędźwiowego rdzenia kręgowego, od Th, do L,. Włókna przedzwojowe otoczone są osłonką mielinową (włókna białe, typu B) i na zakończeniach wydzielają acetylocholinę. Włókna zazwojowe są bez osłonki miclinowej (bezrdzenne, szare, typu Cs) i wydzielają noradrenalinę. Ponieważ zwoje współczulne leżą w pobliżu tdzenia (tzw. zwoje przy kręgowe), zatem włókna przedzwojowe są krótkie, a zazwojowe długie (z jednym nietypowym wyjątkiem - rdzeniem nadnerczy).

Rdzeń nadnerczy jest wyspecjalizowanym do czynności dokrewnej (wewnątrzwydzlelniczej) fragmentem układu nerwowego współczulnego; stanowi on przekształcone neurony zazwojowe.

Pobudzenie układu współczulnego powoduje jednoczesne wydzielenie adrenaliny i noradrenaliny do krwi przez rdzeń nadnerczy.

Część przywspółczulna układu nerwowego autonomicznego (czyli układ przywspółczulny) nazywana jest też częściączaszkowo-krzyżową, ponieważ ciała neuronów przedzwojowych mieszczą się w mózgu i w rogach bocznych odcinka krzyżowego rdzenia. Włókna przywspółczulne wchodzą w skład nerwów mózgowych III. VII. IX i X oraz nerwów rdzeniowych z odcinka S_r S₃ i S₄. Większość włókien przywspółczulnych (90%) biegnie w nerwie błędnym. Włókna te są typu B (białe, z osłonką mielinową) i zarówno na zakończeniach przedzwojowych, jak i zazwojowych wydzielająacetylocholinę. Zwoje układu przywspółczulnego leżą daleko od OUN, blisko natomiast narządów efektorowych; dlatego też włókna pizedzwojowe są długie, a zazwojowe krótkie.

Układy współczulny i przywspółczulny dzialaja przeciwstawnie; można to przedstawić, używając starochińskiego symbolu ying i yang (ryc. 8-69). Wg chińskiej tradycji w każdym człowieku są dwa pierwiastki: ying i yang, czyli dobro i zło. Gdy jeden z nich się rozwija, następuje to kosztem drugiego, którego aktywność zanika. Podobnie w układzie autonomicznym: pobudzenie części współczulnej powoduje zmniejszenie aktywności układu przywspółczulnego. I odwrotnie - zablokowanie układu parasympatycznego powoduje pobudzenie układu sympatycznego.

Pobudzenie układu współczulnego występuje w warunkach stressu - a więc pełnej mobilizacji organizmu (także w zagrożeniu) i silnego napięcia emocjonalnego. Pobudzenie układu współczulnego ma miejsce u wilka, który poluje na zająca, ale też i u zająca uciekającego przed wilkiem. Jeżeli wilkowi ma się udać polowanie (a od tego zależy przecież jego przeżycie), musi on dokonać wielkiego wysiłku nddoualnego i fizycznego. Organizm musi zostać tak przestawiony, ażeby zapewnić jak najskuteczniejszą pocę mózgu, zmysłów i mięśni. Zgodnie z podstawową fizjologiczną zasadą narząd, który pracuje, otrzymuje Mfwięcęi krwi. A zatem aktywność układu współczulnego powoduje rozszerzenie tętnic, zaopatrujących mózg i mięśnie. Ponieważ ilość krwi w organizmie się nic zwiększa, zatem zostają zwężone naczynia 8 ikórze i trzewiach, następuje też zahamowanie wydzielania soków trawiennych oraz skurcz zwieraczy ethytu |cewlu moczowej. Zwężenie naczyń tętniczych powoduje podniesienie ciśnienia krwi, przyspiesza jjjji łtż akcja serca i częstość oddechów. Krew szybciej krąży pomiędzy mózgiem i mięśniami a układem oddechowym, sprawniej dostarczając tlen i usuwając dwutlenek węgła. Wydzielenie adrenaliny I noradrenaliny do krwi przez zakończenia nerwowe i komórki rdzenia nadnerczy powoduje mobilizację tftdwzy z wątroby i podniesienie poziomu lego cukru we krwi mięśnie mają zatem źrodło energii do Htomywnęi pracy Rozszerzają się źrenice i więcej ś wiatła wpada do oczu.