DSCN7711

Stanisław Mikołaje/} k

Paderewski popatrzył na młodego człowieka z wyrazem smutku na twarzy i ma jąc wciąż oczy pełne łez odpowiedział spokojnie: „Nie mogę grać tak długo, jak długo mój krąj nie Jest wolny".

Było to nasze ostatnie z nim spotkanie. Zmarł wkrótce potem na zapalenie płuc, którego nabawił się przemawiając wbrew zaleceniom lekarza, na zebraniu polskich patriotów w New Jersey. Jego ostanie przemówienie było apelem o polskich ochotników.

Wróciłem do Londynu na początku czerwca 1941 roku. I tu dowiedziałem się

0 zdumiewających raportach polskiego podziemia. Kurierzy przynieśli wiadomość, że stosunki pomiędzy Rosją i Niemcami pogorszyły się. Jedni członkowie podziemia twierdzili, że nie nastąpi zerwanie stosunków, inni natomiast byli pewni, że wojna jest nieunikniona. Wskazywali na olbrzymie transporty wojsk i zaopatrzenia w Polsce zachodniej. Do tych raportów dodane były pamflety kolportowane przez niemieckich komunistów, nawołujące do wykrwawiania zachodnich mocarstw

1 przepowiadające dzień, kiedy to Niemcy komunistyczne będą panowały nad Europą Zachodnią i linia Ribbentrop-Mołotow będzie granicą pomiędzy ZSRR i skomu-nizowaną przez Niemcy Europą.

Myśl o wojnie pomiędzy Rosją i Niemcami nie mieściła mi się w głowie. Czułem, że w zasadzie nie było żadnej różnicy pomiędzy tymi dwoma nąjeźdźcami. Rozmawiając z przedstawicielami prasy w Kanadzie, twierdziłem, że wojny między nimi nie będzie. Opierałem swoje twierdzenie na przekonaniu, że jakkolwiek Hitler miał mózg wypaczony, to nie zacznie wojny z Rosją bez uprzedniego pokonania Zachodu.

A jednak w dniu 22 czerwca 1941 roku, Hitler zaatakował Rosję i Jego siły zbrojne przewaliły się z Polski wschodniej, aż do bram Moskwy, bez zatrzymania. Przyczyny, dla których zdecydował się na wojnę, były dla nas tajemnicą, aż do czasu opublikowania znacznie później jego listu do Mussoliniego z dnia 21 czerwca 1941 roku:

Duce!

Piszę do ciebie w momencie kiedy wytężone miesiące rozmyślań doprowadziły mnie do podjęcia najtrudniejszej decyzji mojego życia. Wierzę, że po przejrzeniu ostatniej rosyjskiej mapy sytuacyjnej i ewakuacji wielu innych raportów nie mogę wziąć na siebie odpowiedzialności za dalsze wyczekiwanie, a ponad wszystko wierzę, że nie ma innego sposobu uniknięcia tej groźby, chyba właśnie dalszą zwłoką, która w ostatecznym wyniku doprowadziłaby do kataklizmu już w tym, a najpóźniej w następnym roku.

Anglia Już przegrała tę wojnę, ale zwycząjem tego, który tonie, chwyta za każde źdźbło, które w jej imaginacji mogłoby posłużyć za kotwicę bezpieczeństwa. Niemniej niektóre jej nadzieje nie są pozbawione pewnej logiki. Jak dotąd prowadziła ona wszystkie wojny mając pomoc z kontynentu. Destrukcja Francji - a do tego wyeliminowanie wszystkich zachodnioeuropejskich pozycji, kieruje spojrzenia brytyjskich popleczników wojny nieustannie na tereny, z których chcieliby oni tę wojnę rozpocząć, tzn. na Rosję Sowiecką.

Oba kraje, tj. Rosja 1 Anglia zainteresowane są upadkiem Europy, do którego doprowadziłaby ją długa wojna. Wspiera je Ameryka Północna, która dodaje im bodźca i cierpliwie czeka. Od czasu zlikwidowania Polski daje się zauważyć w Rosji Sowieckiej zdecydowane dążenie, które Jeśli jest nawet ostrożne i przebiegłe, to Jednak powraca do starych tendencji bolszewickich powiększenia państwa rosyjskiego.

Hitler kontynuował, starając się wytłumaczyć, że nie mógł sobie pozwolić na zaangażowanie swojego lotnictwa do inwazji Anglii - „trochę poważniejszego zadania* niż Kreta - dopóki Rosja wiązała siły Niemiec na wschodzie.