DSCN7779 (2)

85

Polska zgwałcona

rię pytań dotyczących bardziej pilnych problemów polskich. Między innymi zapytałem:

Czy Wielka Brytania popiera przesunięcie polskiej powojennej granicy aż do rzeki Odry, włączając w to Szczecin?

Czy Wielka Brytania jest gotowa do zagwarantowania niezależności i nienaruszalności granic nowej Polski wspólną deklaracją z Rosją, zanim zostaną nam dane gwarancje Narodów Zjednoczonych?”.

Odpowiedź przysłał sir Aleksander Cadogan, stały podsekretarz spraw zagranicznych. Zaadresował ją do naszego ministra spraw zagranicznych, Romera, z którym już poprzednio rozmawiał w podobnych sprawach.

Ministerstwo Spraw Zagranicznych SWI. 2 listopada 1944

Drogi Monsieur Romer,

Przekazałem Premierowi treść rozmowy, którą odbyłem z Waszą Ekscelencją i Polskim Ambasadorem w dniu 31 października. Dał mi pan wtedy trzy pytania do rozważenia przez rząd Jego Królewskiej Mości. Po konsultacji z Gabinetem, Premier polecił mi przekazać panu następujące odpowiedzi:

Pytał pan w pierwszym rzędzie, czy w wypadku gdyby Stany Zjednoczone uznały za niemożliwe wyrażenie zgody na zmiany zachodniej granicy Polski, sugerowanej w czasie ostatnich rozmów w Moskwie, rząd Jego Królewskiej Mości popierałby w dalszym ciągu takie zmiany na konferencji pokojowej. Odpowiedź rządu Jego Królewskiej Mośd na to pytanie jest pozytywna.

Następnie zapytywał pan czy rząd Jego Królewskiej Mośd jest za przesuniędem granicy Polski do linii Odry włącząjąc w to Szczecin. Odpowiedź jest następująca: rząd Jego Królewskiej Mośd uważa, że Polska powinna mieć prawo do rozszerzenia swego terytorium do tej granicy.

1 w końcu zapytał pan, czy rząd Jego Królewskiej Mośd zagwarantowałby niezależność granic nowej Polski. Odpowiedź na to pytanie brzmi: rząd Jego Królewskiej Mośd jest przygotowany na danie takich gwarancji łącznie z rządem sowieckim. Gdyby Stany Zjednoczone znalazły sposób na dołączenie do tych gwarancji, byłoby to niewątpliwie bardzo korzystne, ale rząd Jego Królewskiej Mośd nie uzależnia od tego warunku gwarancji własnych w połączeniu z rządem sowieckim. Te anglo-sowieckie gwarancje zachowałyby moc, w pojęciu rządu Jego Królewskiej Mośd, do czasu włączenia ich w gwarancje o charakterze ogólnym, które, miejmy nadzieję, zostaną udzielone przez projektowaną organizację światową. Odnośnie przewidywanych trudności, o których mówił pan w związku z rokowaniami w Moskwie, dotyczącymi zreformowania rządu Polskiego, to Premier uważa, że sukces tych negocjacji uzależniony będzie od rozwiązania sprawy granic. Jest jednak niemożliwe nie branie pod uwagę takiej sytuacji. że podczas gdy dojdzie do porozumienia w sprawie granic, to porozumienie w innych sprawach może okazać się nie do osiągnięcia. Byłoby to oczywiśde bardzo niefortunne, ale rząd Polski by łby w znacznie lepszej sytuacji, gdyby negocjacje zostały zerwane w tych sprawach. w których będzie on miał poparcie rządu Jego Królewskiej Mośd, a prawdopodobnie i rządu Stanów Zjednoczonych, niż gdyby to nastąpiło w sprawie granic.

Szczerze oddany.

Aleksander Cadogan

Mając odpowiedź Cadogana, zwróciłem się do Departamentu Stanu o złożenie dokładnego oświadczenia w sprawie naszych granic zachodnich; terminu, w którym niemieckie ziemie będą oddane Polsce: możliwości zagwarantowania przez Wielką Trójkę wspólną deklaracją niepodległości Polski powojennej i udzielenia przez Sta-