DSC
64 resize

sytuacja dziecka odrzuconego jest trudna. Przebywanie w grupie jest dla niego źródłem negatywnych przeżyć. Wpływać to może m.in. na stosunek dziecka do szkoły, do nauki a także do samego siebie.

Najsilniejszym korelatem odrzucenia jak wynika z badań zdaje się być agresja. Dzieci odrzucane wykazują zdecydowanie wyższy niż przeciętny poziom agresji. Dzieci te często ujawniają zachowania społeczne nieadekwatne wobec sytuacji i zakłócające działanie grupy.

Dwie ostatnie kategorie można objąć wspólną nazwą dzieci nieakceptowane i przeciwstawić je pozostałej kategorii dzieci akceptowanych.

Przyczyny nieakceptacji dziecka w grupie rówieśniczej mogą być różnorodne i złożone. Trudno jednoznacznie wskazać na źródło odrzucenia czy izolacji. Przyczynami mogą być:

-    środowisko rodzinne - zbyt silna zależność emocjonalna od rodziców, respektowanie głównie norm uznawanych w rodzinie, a pomijanie wytworzonych w klasie, przenoszenie na teren klasy niektórych negatywnych zachowań zaobserwowanych w rodzinie np. zachowań agresywnych, przemocy fizycznej i werbalnej /co ma miejsce głównie w przypadku dzieci odrzuconych/. Stosowanie wobec dziecka kar fizycznych, zastraszania. Przyczyną mogą być również pewne różnice światopoglądowe, nie tyle samego dziecka, co jego rodziców, związane np. z nieuczęszczaniem dziecka na religię

-    czynniki socjologiczne jak: wykształcenie i zawód rodziców, pozycja dziecka w rodzinie, warunki domowe, standard ekonomiczny itp.

-    niepełnosprawność fizyczna /kalectwo/, drobne defekty np. wady wymowy, nerwowe ruchy, tiki itp., choroba somatyczna,

(P - wygląd zewnętrzny, /badania pokazują, że ładne dzieci cieszą się większą popularnością wśród rówieśników, a ich negatywne zachowanie jest łagodniej oceniane przez nauczycieli/, sprawność fizyczna /szczególnie ważna w przypadku chłopców/,

-    cechy charakteru jak brak: życzliwości, pogody ducha, niechęć do udzielania pomocy innym, niesolidność, nielojalność, egocentryzm, powściągliwość, nieprzystępność, niezdyscyplinowanie, nieśmiałość, odstawanie /in plus, in minus/ od grupy np. uczniowie mający bardzo dobre wyniki w nauce tzw. kujony, którzy nie pozwolą ściągnąć lub uczniowie o obniżonych zdolnościach intelektualnych

-    sam nauczyciel może także w sposób nieświadomy okazywać zainteresowanie jednym uczniom, preferować ich na tle klasy, na innych zaś zwracać znacznie mniejszą uwagę.

ODDZIAŁYWANIA WYCHOWAWCZE ZMIERZAJĄCE DO PRZEKSZTAŁCENIA STRUKTURY NIEFORMALNEJ KLAS I DO ZMIANY POZYCJI DZIECI NIEAKCEPTOWANYCH.

Chcąc korygować wzajemne relacje między uczniami, nauczyciel powinien poznać strukturę nieformalną grupy, rozkładu sympatii i antypatii poprzez obserwację, a przede wszystkim wykonanie technik socjometrycznych. Pozwoli mu to stwierdzić jaką pozycję zajmuje dana osoba w klasie, następnie powinien wniknąć w przyczyny takiego stany rzeczy i wówczas podjąć odpowiednie czynności korygujące.

Nauczyciel ma do dyspozycji dwie główne ..strategie” postępowania:

P - podjęcie działań indywidualnych ingerujących w zaistniałe sytuacje bądź stwarzających nowe sytuacje wychowawcze,

współdziałanie w tym zakresie z klasą, organizując procesy grupowe i sytuacje, które sprzyjają poprawie pozycji dzieci,

stosowanie obydwu sposobów jednocześnie.

Ważnymi czynnikami, które mota wpłynąć modyfikująco na sytuacje uczniów nieakceptowanych w grupie sa:

•    styl pracy wychowawczej /styl kierowania grupą/ - najbardziej optymalny jest styl demokratyczny, w którym nauczyciel dopuszcza wszystkich uczniów do podejmowania decyzji w istotnych dla klasy sprawach, wspólne planowanie np. lekcji wychowawczych, pobudzanie inicjatywy, współdziałanie nauczyciela z uczniami. Wywołuje to pozytywne efekty w postaci życzliwości i zaufania do nauczyciela. Bardzo ważne jest aby styl pracy nauczyciela był elastyczny ale i konsekwentny.

•    Stosunek pomiędzy wychowawcą a grupą - skuteczność działań nauczyciela będzie zależała od tego w jaki sposób jest spostrzegany w klasie, jako ktoś w grupie potrzebny, wartościowy, cieszący się sympatią i szacunkiem, czy wręcz odwrotnie.

•    Umiejętność stworzenia właściwego klimatu emocjonalnego w klasie — opartego na ogólnej życzliwości, wzajemnej pomocy i pozytywnym nastawieniu wszystkich uczniów do siebie i nauczyciela do nich.

•    Włączanie uczniów izolowanych, odrzucanych i akceptowanych do wspólnych grup zadaniowych, dających możliwość częstych interakcji, co prowadzi do zmiany stosunku klasy do uczniów nieakceptowanych np. zorganizowanie imprezy, konkursu, zbiórki czegoś...

•    Stosowanie pozytywnego wzmacniania /czyli nagród/ pozytywnych zachowań uczniów izolowanych i odrzucanych, co utrwali ich postępowanie i przyczyni się do lepszego funkcjonowania w grupie /tym samym nie nadużywanie kar/.