Trudnym aspektem wychowania jest ustalenie, jaką dawkę wolności i ochrony dzieci powinny otrzymywać, aby rozwinąć w sobie poczucie kompetencji.
OKRES ŻYCIA |
Wiek szkolny |
WIEK |
sd 6 do 12 Iż |
CHARAKTERYSTYKA STADIUM |
Pracowitość — poczucie niższości |
Dziecko opanowuje wiedzę i umiejętności właściwe jego kulturze. | |
POMYŚLNE ROZWIĄZANIE |
Poczucie kompetencji i sukcesu. Wiara we własną zdolność realizacji celów i osiągania różnych rzeczy. Dsiągnięcie poczucia własnych kompetencji |
NIEPOMYŚLNE ROZWIĄZANIE |
Piieakceptujące reakcje ze strony innych mogą przyczynić się do powstania uczuć niedostosowania i niższości. |
• Ważnym zadaniem tego okresu jest nastawienie dzieci, aby osiągać cel niezależnie od tego, co robią. Zdaniem Eriksona późniejsze postawy i nawyki związane z pracą można powiązać z poczuciem przedsiębiorczości powstającym u dziecka w tym właśnie stadium. Ważne w nabywaniu poczucia przedsiębiorczości jest kompetencja dziecka przy jednoczesnej akceptacji własnych ograniczeń. Poczucie niższości pojawia się wtedy, gdy dziecko nie jest gotowe, aby przyjąć wyzwania szkoły i / lub kiedy nie jest w stanie sprostać oczekiwaniom rodziców, nauczycieli lub przyjaciół.
OKRES ŻYCIA |
Adolescencja |
WIEK |
Od 13 do 18 rż. |
CHARAKTERYSTYKA STADIUM |
Tożsamość - roznroszenie tożsamości |
Młody człowiek poszukuje spójnej tożsamości osobowej i zawodowej. | |
POMYŚLNE ROZWIĄZANIE |
Ujmowanie siebie w kategoriach spójnej i zintegrowanej osobowości z ukształtowanym poczuciem tożsamości. Osiągnięcie odpowiedzi na pytanie kim jestem i kim mogę być, oraz wierność sobie. |
NIEPOMYŚLNE ROZWIĄZANIE |
Zagubienie w kwestii własnej tożsamości. |
• „Kim jestem?”. Dorastający nie są pewni swoich postaw, przekonań, wartości. W tym okresie doświadczają wielu sytuacji, poznają wielu ludzi i próbują określić siebie, czerpiąc wzorce z różnych źródeł, poszukują poczucia własnego „ja”.
Negatywny biegun tego wymiaru to poczucie zagubienia własnej tożsamości lub roli społecznej. Niektóre nastolatki dlatego stają się przestępcami - wybierając tożsamość, która jest przeciwieństwem tego, czego oczekuje od nich społeczeństwo — że wolą raczej mieć negatywną tożsamość niż nie mieć jej wcale.
Erikson wskazuje na fakt, że młodzieży daje się czas psychospołecznego moratorium - okres w którym jednostka nie jest gotowa, by sprostać obowiązkom, ma zagwarantowane prawo do zwłoki. Jest to okres, w którym społeczeństwo pozwala młodym ludziom na wypróbowywanie różnych tożsamości i ponoszenie porażek, a jednocześnie chroni przed konsekwencjami ich własnych czynów. To może być czas na przygody, studia, szaleństwa młodości, a także posiadanie wielu młodzieńczych ideałów.
Kryzys okresu dorastania zostanie pomyślnie rozwiązany, gdy pomyślnie rozwiązane były kryzysy poprzednich okresów np. dziecko osiągnęło: poczucie ufności, stało się autonomiczne tzn. czuje, że jego działania są skuteczne i że ma kontrolę nad swoim otoczeniem, wykazuje własną inicjatywę oraz ma poczucie przedsiębiorczości.