Dwudziestolecie międzywojenne Jerzy Kwiatkowski (25)

II iW/ja l'ł|S pOLf«lri 1.1 iwyiinnydi

'ót- <H»~

* Cit«*, 4u»+    V

1%a ps i»w>M»ł* ,y ^ V it+fjUU* +*    ^bwy*'

llpjfis

^4><wum ^fi *    /

B.4r.li» Ułmi*. I-M- Wal*JW* IW. ‘^uwu I"¹' ¹ tytułom* i dcdykacy* dla Oi-Olu

Bo!c*li« Lćirrr • Hrlnw t mriitl u lewej) • JWh Mt U li |mql imM A 1915

pieiMiitnytn piul walnym «

szkiców programowych (Znaczenie po-'Hiltih iw u m znrfu/fcy«v *>^tW ^'"^r" w ego 1910), piĄ/iiiijiit mu duchową, ^metafizyczną" wyższość nadc/low* kiciu współczesnym, określając £° metaforyczni© jako kogoś .« ^Iowm, * wpół ludzkim. a w wpół K'^/4,c h’. kim" i podkradane. i/ pi-n'¹*!*' „przesadnie hyc sobą. powrócić ,y wszechświata kiói\ eoswlonil.p ;_r. i\i uę w mrałnu" l*r/e.świ.vkvenm należały do >fcry nulu rajskiego. ^ o Kaju Utraconym, z tym te przepój b>l> — jak to widać już / powyzs/_<r cytatu - atmosferą religii himk^ Ok•/ cała la problematyka swój is,_I4ł podycki znalazła pi/edc wszyM|,_n właśnie w Ląct. Tom ten to wij|) romans z Naturą: d/tcjący się mię^ tęsknotą za miłosnym z mą wsęta ciem a my ttą o ukim z nią rop^ Ic równa się ono śmierci.

Co jednak o wartości tych decyduje, lo mc tyle ich warstwa problemowa, ile olśniewając poaijrf, fjhukuno metafizyczne i jedyna w swoim rodzaju ■ pomysły te współtwórz — oiyginalność jczykowa poety. Kreowanie sytuacji szokująco nicmożliity? stanowiło jedni) / Lcśmianowskich pasji, pasję, która, notabene, paraifok^ zbliżała go do nadrcali/mu. Do najpiękniejszych przykładów natęży tu tyld* wiersz tomu: opowieść o tym. jak lo — w atmosferze cudu — dotaufc« wizja ..całej" Łąki w ubogiej chacie narratora i bohatera wiersza fantastyka ludzko-przyrodnie z a rozgrywa się (u często w takiej »!;-prawdziwie rajskiej, tonacji: miłości i braterstwa człowieka ze /wimętictrwr rośliną Dotyczy to np. takich utworów jak A>. czy — jeden / pifljwjHys wierszy tomu — Ko*. Jaka/ w nich przy tym wytwomośc i kukrn Mh nauysh ..starszych braci", jakaż różnica w porównaniu z okrzykami fuium! ■ pragnących ..ryczeć jak osły"

"Aiar/a się jednak uk/e. że ów regres posuwa uę jak gdyby /hyldda: zbyt głębokie zachłyśnięcie sic naturą staje stę śmiertelne. TA d»g« U)2 w sławnym Topielcu, „topielcu zieleni". Przejawu się w mm — mc/micru

[jMTjina charaktery styczna - fas-,^1 imienną

W(swnAiwamu „człowieka pier-_a(^qsKgo ' Leśmian - najbliższy _v na romantykom - sięgał do Ida lądowej, me tylko zresztą ro-joarj Uczynił tak w dwóch zwiążmy kłach Balladach i Pieśniach yltb&ytk^,u także należy pewna yjw wierszy pisanycli juz po wyda* ot fąb. w pierwszej połowie lal j.idócstych. głównie — w okresie i •ip.9pncy z „Czarnikiem".

U-man brał z folkloru nie tylko motywy. czerpał też z ludowego (i archaicznego zresztą) słownictwa ,re stylistyki pieśni ludowych. Były to jednak stylizacje tak oryginalne, ii niektórzy krytycy odmawiali im mn autentycznych związków łfaikutm

W tematyce wiciu spośród Balladl tfnwa przedstawia się podobnie jik » Topielcu: t tym że śmierć ctkwicka w zetknięciu i naturą | je-l ni na ogól ..seksualna” i makabryczna. Zbliżenie się do folkloru podkreśliło >rtoist i „barokowo*© ’ wyobraźni Leśmiana: fascynację nie tylko śmiercią, ale i rwlbóem. brzydotą, potwornością — zarówno w wersji groźnej, jA (Mesiowej i pełnej ludowego humoru Nie były to juz przyjaźnie i UU kam czy wierzbą, lecz śmiercionośne stosunki płciowe, a lo dziewczyny i czerwiem, a lo „dziadygf z rusałką. Przcwa/al gatunek, który określić by można nazwą: metafizyczna ballada o zbrodni seksualnej.

Odmienny, bardziej stonowany charakter miały PieśniLoMujące Prtworaośc byb w nich przede wszystkim ludzkim kalectwem meszczęścicm Zarówno -}Mem tematyki, jak emocjonalną tonacją cykl ten. najbardziej boJ.\j i całej twórczości Leśmiana, zbliżał się do — pacyfistyciiw-komuwoniflyczneca przede wszystkim — ekspewjom/mu. zwłaszcza Źołnier. wiersz o wy wyższeniu śmiesznego dla ludzi i odepchnie lego przez nich wojennego inwalidy, kaleki-prmtacy.ka. kióry stowarzyszywszy się / Chrysluscm-świątkicm. razem z mm ..dosknkujc" w końcu ..do samego nieba"    łW