fakultet 2
8

B. KUPCEWICZ, E. BUDZISZ

ciągu 24 godz. od rozpoczęcia eksperymentu. W tkankach zwierząt, którym podano wodną zawiesinę związku wanadu, stwierdzono podobne lub wyższe stężenia wanadu, w porównaniu do zwierząt, które otrzymały zawiesinę w herbacie. W obu przypadkach stężenie wanadu było najwyższe w kościach i malało w szeregu kości > nerki > wątroba > trzustka > płuca > serce > mięśnie > mózg. Obniżenie stopnia kumulacji wanadu w tkankach dzięki zastosowaniu zawiesiny w wyciągu z czarnej herbaty może ograniczać jego toksyczność przy przewlekłym leczeniu cukrzycy.

Jednym ze sposobów kontroli uwalniania wanadu w organizmie i zwiększenia jego dostępności biologicznej jest zastosowanie adsorpcyjnego kompleksu wanadu zchitosananem (CS) lub dodatkowo wbudowanie kompleksu V~CS w strukturę hydro-żelu chitosanu [60].

5. TOKSYCZNOŚĆ WANADU

Związki wanadu o właściwościach przeciwcukrzycowych powodują w większych dawkach i przy dłuższym stosowaniu objawy niepożądane. Badania na zwierzętach wykazują, że na toksyczność związków wanadu wpływa szereg czynników, jak forma organiczna czy nieorganiczna związku, stopień utlenienia wanadu, droga i czas ekspozycji oraz dawka [61]. Do najczęściej występujących objawów niepożądanych u zwierząt należą zaburzenia ze strony układu pokarmowego, biegunka, odwodnienie, utrata przyrostu wagi. Większość z tych objawów można było zneutralizować przez podanie w wodzie pitnej NaCl lub przez stopniowe zwiększanie dawki wanadu. Podczas stosowania związków wanadu (soli nieorganicznych) u ludzi przez okres 2-4 tygodni występowały także wymioty, wzdęcia, nudności [62].

Goldfine i in. przeprowadzili badania z udziałem ludzi chorych na cukrzycę typu II, podając jednej grupie placebo, a trzem pozostałym siarczan wandylu w dawkach 75 mg, 150 mg i 300 mg dziennie (w trzech podzielonych dawkach) przez 6 tygodni. U pacjentów przyjmujących najmniejsza dawkę nie zanotowano żadnych objawów niepożądanych, natomiast wraz ze wzrostem dawki nasiliły się skurcze i dyskomfort w układzie pokarmowym [63].

W badaniach, w których stosowano zarówno sole nieorganiczne, jak i kompleksy wanadu z organicznymi Ugandami, zaobserwowano, że podawanie szczurom związków organicznych nie wywoływało żadnych efektów ubocznych ze strony układu pokarmowego.

Poza niekorzystnymi objawami w układzie pokarmowym, udokumentowano szereg innych efektów toksycznych m.in. hepatotoksyczność, neurotoksyczność oraz teratogenność [61].