filozofia egzamin6

duje r/cczy realne, któro same już były. wedle Platona, naśladownictwem idej: jest naśladownictwem drugiego stopnia.

I oto z Jednej strony Platon widział w sztuce, mianowicie w sztuce poety, najwyj^ z czynności człowieka, z drugiej zaś potępiał sztukę, mianowicie naśładowniczą, i ze swego idealnego państwa usunąć artystów. Toteż wpływ jego na potomność był dwojj, nauczył w artyście widzieć wieszcza i nauczył widzieć w nim naśladowcę. Dał począć dwom zupełnie różnym kierunkom w filozofii sztuki: z jednej strony mistycznemu, az^ gicj na tu rai i stycznemu jej traktowaniu. Mistyczne rozumienie sztuki jako wieszczbianą i źródła najgłębszego poznania raz po raz odtąd powracało w dziejach, a rozumienie^ tu rai i styczne, jako naśladownictwa, było w ciągu wielu stuleci najbardziej rozpowsą^ nioną z teorii estetycznych.

ISTOTA PLATONIZMU. Platonizm jest idealizmem, czyli teorią głoszącą, źe * wszystkich dziedzinach bytu i działania, obok pierwiastków realnych, które są przeraź jące. istnieją pierwiastki idealne, które są wieczne, i że pierwiastki idealne mają przewą nad realnymi. W szczególności platonizm oznacza:

w on to logi i: przekonanie, że istnieje byt idealny i że byt realny jest odeń zaleta w psychologii: uznanie, że dusza istnieje niezależnie od ciała i że ciało jest niższe i ^ leźne od niej;

w teorii poznania: przekonanie, że istnieje wiedza rozumowa, n i e<J oświadcza Ina, **.. dzona i że wiedza zmysłowa, jako zależna i niepewna, musi jej być pod porządkowań w metodologii: uznanie metody dialektycznej i podporządkowanie jej wszelkiej metod; empirycznej.

w etyce: uznanie, że właściwym celem człowieka są dobra idealne i że dobra reała jako niższe, powinny im być podporządkowane i traktowane tylko jako środki.

Mówi się o ..systemie” Platona, bo obejmował pełnię różnorodnych zagadnień i rozn zywał je z jednolitego stanowiska. Ale systemu nie miał w programie. A pełnia jego p* mysłów rozsadzała system. Na czele jego filozofii stało pojęcie idei, ale także i pojęac duszy, i pojęcie dobra; był twórcą idealizmu, ale także spi ry t ual izm u i mctafiz>i opartej na etycznym podłożu. Tak samo w teorii poznania: cechowało ją uprzywilejowanie rozumu, ale także uprzywilejowanie intuicji, a ponadto irracjonalnych czyraków poznania; a choć „przypuszczalne** poznanie niezbyt cenił, zanalizował je dokładu* od wszystkich poprzedników. Był też pionierem finał i stycznego pojmowania przyrou> Był pionierem logiki. Arystoteles i w jednym, i w drugim miał już drogę otwartą.

SZKOŁA PLATONA. Szkoła założona przez Platona — prototyp starożytnych szkff filozoficznych — której jako „scholarcha** około 40 lat. do samej śmierci, przewodzi od gaju Akadem osa. gdzie się mieściła, otrzymała nazwę Akademii. Nie była to szkeó w pospolitym słowa znaczeniu, lecz raczej instytut współpracy naukowej ; należeli do mc nie tylko uczniowie, ale i uczeni: Arystoteles przez 20 lat był jej członkiem.

Na pierwszym planie w Akademii była. oczywiście, filozofia i ćwiczenia w metodzie dialektycznej. Ale także, jak to wynikało z poglądów epistemologicznych Platona, pra<co was' tam nad matematyką; napis na Akademii głosił, że ci. co nie są wykształceni matem* tycznie, nie mają do niej wstępu. Akademia wydała wybitnego astronoma Eudoksosa Wiadomo, że zajmowano się w niej też klasyfikacją roślin i zwierząt, co było w związki

z podjętą przez Pla rodne prace nauko* naukowym, lecz, z Pod względem (łiaooę). Dawało t zapewne do tego. iż ta przez Justynian W długich swy wierna jego nauce wszystkich szkół fi operująca najwtęo mogła nadawać s Spcuzyp, naa Ksenokrates <sc niając jeszcze jej c Następni zaś trz w duchu czasu po do cyników. To Najmniej oczc się w pierwszej p długo, bo jeszcze Ten sceptyczny < Akademia i r szedł czas w II w zaś uległa wpływ ficzna kończącej poddała mu się, była ostatnia

WPŁYW PU wskazań połityca Jednakże dość p przewrót uczuć i nych i nadzmys platonizm”. Osu wem Platona; ni filozofia jest „m chrześcijańska, a z Państwa. Prze potężniejszą po*

zwolenników, a wrotu do Pieto* Każdy okres inne motywy a ki dryjscy. zakłada

102