filozofia egzamin7

lec/ dzięki kariezjus/owi, który z nich uczynił podstawę swego systemu.

FRANCISZEK BACON

Metodologiczne pomysły Odrodzenia i jego empirystyczne dążności znalazły dojrzały wyraz dopiero w końcu epoki, w pismach Bacona.

ŻYCIE Franciszka Bacona było życiem człowieka ambitnego. Nie lękał się podjąć dzieła odnowy nauk, choć nie rozporządzał pracami przygotowawczymi, a przy tym, pochłonięty innymi sprawami, niezbyt wiele czasu mógł poświęcać nauce. Albowiem od naukowych silniejsze jeszcze były jego aspiracje polityczne i światowe. Urodzony w Londynie w 1561 r. jako syn dygnitarza koronnego, odbywał studia w Cambridge, praktykę dyplomatyczną w Paryżu, potem rozpoczął karierę prawniczą, w 1595 r. został członkiem parlamentu, w 1604 — doradcą prawnym królewskim, w 1613 — naczelnym prokuratorem państwa, w 1618 — lordem kanclerzem i baronem of Verulam, w 1621 — wicehrabią of St. Albans. Ale jeszcze w tymże roku, za dowiedzione mu przekupstwo, postradał wszystkie urzędy i skazany został na więzienie. Zwolniony zresztą wkrótce z więzienia, spędził resztę życia w odosobnieniu. Zmarł w r. 1626, przeziębiwszy się przy robieniu eksperymentów na śniegu. Był czynny wszechstronnie jako filozof, przyrodnik, prawnik, mąż stanu. Jest natomiast tylko fantastycznym pomysłem niektórych historyków literatury, iżby był autorem dzieł Szekspira.

PISMA. Główne dzieło Bacona, które miało dokonać reformy w całokształcie nauk, nosi nazwę: Wielkie ustanowienie nauk (Instauratio magna). Nie zostało ukończone, Bacon zdążył opracować tylko dwie jego części: I. De dignitate et augmentis scientiarum, 1623 (pierwotnie opracowane w języku angielskim pt. The Two Books on the Proficience and Ad\ancement of Learning, 1605) II. Novum Organon, 1620 (nie dokończone; pierwotne opracowanie: Cogitata et visa, 1612). Z projektowanej III części dzieła, mającej traktować o historii naturalnej, zostały tylko fragmenty, wydane pośmiertnie pt. Silva siharum w 1664 r. Inne zamierzone części tego dzieła, m. in. Philosophia activa, nie zostały wykonane. Poza tym głównym dziełem, za życia Bacona ogłoszony został zbiór jego studiów etyczno-politycznych pt. Essays, 1597, a pośmiertnie wyszła utopia: New Atlantis, 1627.

Dzieła Bacona mają piękną formę literacką; był on obok Montaigne'a tym, który w eseju urabiał nową, swobodniejszą postać naukowego wykładu. Celował w aforystycznym ujmowaniu myśli.

Swe metodologiczne stanowisko zajął wcześnie; natomiast pomysł wielkiego, systematycznego dzieła powziął dopiero w 1607 r.

POPRZEDNICY. Bacon, opracowując empiryczną teorię nauk, żywił przekonanie, iż dokonywa przewrotu w nauce. Faktycznie zaś miał za sobą wielowiekową tradycję

23