filozofia egzamin0

Trodnośt dli teorii Berkeley* stanowiły aca^ .

' jttłnoić tiK/y. I| Ciy ilekroć otwieram octy i tp(wr«_lU|*’^t W ny siij m nowo? 1) Cty gdy dtlcspi ludii pitny _Ql taNtyjSL Tu Berkeley pomagil sobie \&\ koncepcją; ttecty _Sj potu^%^\\ lecz i Boga; jako posutetaiu Boh mają trdoić i jedno,;.* ^jSl w nie nie pitny, to jednak pilny u lik Bij i pueto S. SwmuMM Immitccialwm stanowił mb mu, H *' fcZ^uS

S

jej połowu byli spuytwlistycm, Aby ntnuly idee, muuą * W, • teidetnouą; łwiit składa uęwitcniet umyci iile), Itctndeji ^ H kyf samodzielnie i są nosicielitni Mej: są ptwdńwymi subiunc_)w^ dotyczy substancji maicrialnyi, nie duchowych, Uiuknął jednej w wierny drugiemu,    yiM

Było dlań pewnikiem, h idee ume pnu się wwak istnieć nie 1^, L

nie duchów czynnych. Duchy oizHtiy swej iąróinc od Mej, to j^lj, od tejo, co bierne. Byt idej poległ ni tym, te są posir/cgme |1MH postrzegają (perciptrt). Jedyną działającą przyczyną jest duch, wij; w święcie są natury dachowej, nie mecfuwiej; dljlrg) Id przyrody było dla Berkeleya absurdem.    %

%

Skąd wiemy o istnieniu duchów? /sinienie ufaj jiini pmęę^ doświadczenie. Pierwotny myślą Berkeleya bflo, te panujemy ijk podobnie jak pozujemy tylko własności świtu zewftege, tk aHfJ" pogląd: pozujemy teł rotą od uch substancji ppfe#

Pou dachem własnym istniej} też inne dachy, Moich es posadup ^ ui. Nie posiadamy idei dachów, posiadamy matusi ich pojęcie im,,j£ bnimy ich sobie, lecz je rozumiemy Jak ciała poznajemy tyfapnaąiyĄ tylko przez rozum. Toteż śwkt dal jest prztdimm inki, malkhii^| tent metafizyki

ROZWÓJ- Filozofii Berkeleya przeszli przez dnie fazy: Ijfkmiftjjm dojrzały wcześnie, do większości ich doszedł w 21 reku tyciu Pogljdy o 0/M pierwszych dziełach w latach IW-1713; dzida te, i tylko 011, uwtafr wwaw

itesp

tpal

ggiem-J*

ZWOLENNICY. Historyczną rolą odegrały tylko poglądy pierwszej epoki Berkeleya; ą i te oddziałały na razie skromnie. I) Zwolennikiem im materializmu byt Arthur Colłier <1680- 1712), autor Ciavis unlversa!is z r. 1713. który wszak Ze swą doktrynę powziął ąiezależnie od Berkeleya i tylko w rozwinięciu jej korzystał z jego pism. Poza cym Berkeley, który część Życiu spędził w Ameryce, znalazł tam następców: pierwsi filozofowie Ameryki — Samuel Johnson < 1696- 1772) i Jonathan Edwarda (1703- 1738) — byli wiernymi wyznawcami jego filozofii. — 2) Nie przejmując systemu im materiał Litycznego, Humc podjął myśli psychologiczne i epistemologiczne Berkeleya. Przez to Berkeley, choć tum nie był czystej krwi crapirystą, stanowi ogniwo w rozwoju angielskiego empiryzmu od Locke’a do Hume'a.

OPOZYCJA. Współcześni potraktowali przeważnie leży Berkeleya jako paradoksy i zignorowali je. Późniejsi zaś filozofowie XVIII w. uważali stanowisko Berkeleya (.idea-lam" lub ..egoizm**, jak je zwano równie*) za niebezpieczne, zwłaszcza moralnie i religijnie. i zwalczali je. Najbardziej rzeczową odprawę ^subiektywnemu idealizmowi** dał pod koniec stulecia Kant w Krytyce czystego rozumu

HUME

Empiryzm angielski XVIII wieku w ostatniej swej. najdojrzalszej fazie poddał krytyce własne swe podstawy i zachwiał nimi wykazawszy w doświadczeniu czynnik subiektywności i niepewności. Było to dziełem filozofii Hu me'a.

ŻYCIE. David Humc (1711 - 1776). Szkot, pochodził ze średnio zamożnej ziemiańskiej rodziny. Lata dziecinne spędził w majątku rodzinnym, szkolne w Edynburgu. Długo nie mógł znaleźć odpowiedniego zawodu ani stanowiska. Zamieszkawszy w latach 1734 -1737 w wiejskim zaciszu we Francji, napisał tam swe główne dzieło. Dzieło zostało źle przyjęte, śmiałe poglądy zepsuły mu opinię i zamknęły karierę uniwersytecką. Zajmował odtąd prywatne posady lub przebywał na wsi; podczas wczasów wiejskich opracował popularniej swe dzieło, a także napisał szereg studiów etycznych i politycznych, które daleko więcej zwróciły nań uwagę niż jego wielkie dzieło filozoficzne. Będąc w latach 1752 -1757 bibliotekarzem w Edynburgu, zachęcony materiałami, jakie tam znalazł, wziął się do pracy historycznej; owocem jej była wielka historia Anglii, wydana w 6 tomach w 1754- 1762. Była to Już ostatnia jego publikacja; odtąd nic nie ogłaszał, wszedłszy w wir życia światowego i politycznego. W latach 1763 - 1766 był sekretarzem poselstwa w Paryżu; wówczas doszedł do pełni życiowych powodzeń, podziwiany przez uczonych, łubiany na dworze, rozrywany w salonach. Po powrocie do Anglii zajmował stanowisko podsekretarza stanu w ministerstwie spraw zagranicznych i prowadził dyplomatyczną korespondencję Anglii. Ale po paru latach, w 1769 r.. odsunął się od życia politycznego, zamieszkał w Edynburgu i. jako człowiek zamożny i niezależny, pędził spokojnie i wygodnie ostatnio lata życia. — Schematyzując jego życiorys, można rzec: w trzecim dziesiątku swych lat stworzył dzieło filozoficzne, w czwartym spopularyzował je. w piątym ząj-

109