Foto0650

pieczeństwa^y>. Doceniał to również B. Paprocki. Wśród cech wybitnych dowód* ców zwracał on uwagę na takie cechy, jak: pracowitość, kultura słowa I sprawność myślenia, trzeźwość, skromność i uczciwość. Dlatego też w tamtym okresie w kształceniu dowódców starano się przywiązywać dużą wagę do takich przedmiotów, jak: filozofia, astronomia, arytmetyka i geometria, budowa umocnień i okopów oraz kształtowanie postaw patriotyczno-obronnych . Wskazuje to, że na znaczenie wykształcenia ogólnego w naszym kraju zwraca* no uwagę już przed wiekami, a współcześnie doceniane jest to przede wszyst* kim w krajach najwyżej rozwiniętych. Znaczenie wykształcenia ogólnego w społeczeństwie wiedzy będzie rosło, i to nie tylko w odniesieniu do gospodarki opartej na wiedzy³², ale także w rozwiązywaniu problemów bezpieczeństwa i szeroko rozumianej obronności.

W koncepcji szeroko rozumianej obronności jej militarny aspekt jest tylko jednym z wielu. Poza tym „(...) na czoło zadań stojących przed współczesnymi armiami stawia się nie tyle ich gotowość do staczania walnych bitew i wojen, ale zapobieganie rodzącym się kryzysom i destabilizacji, grożących wybuchem konfliktu militarnego”³³.

2. Bezpieczeństwo w poglądach współczesnych filozofów

Ostatnie lata XX wieku przynoszą wyraźny wzrost zainteresowania filozofów zjawiskiem bezpieczeństwa. Jednym z pionierskich nurtów rozwoju myślenia na ten temat )est filozofia bezpieczeństwa personalnego i strukturalnego. Ta perspektywa filozoficznego myślenia o bezpieczeństwie wykracza poza spotykane w historii kategorie „filozofii wojny” i „filozofii pokoju”³⁵. Pierwsze

¹⁰ M. Cieślarczyk, Społeczeństwa i społeczności na przełomie wieków - od bezpieczeństwa kultury do kultury bezpieczeństwa, (w:] Bezpieczeństwo w perspektywie socjologicznej. Materiały 37 grupy roboczej XI Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego. Rzeszów-Tyczyn 2000, WBBS Warszawa 2001.

¹¹J. Cytowski, B. Rudnicki, E. Szweda, Historia wychowania wojskowego w Polsce do 1864 roku, AON Warszawa 1991; J. Kunikowski, Dowódcze i wychowawcze przygotowanie w systemie obronnym. Warszawa 1995.

|j A. Kukliński (red.). Gospodarka oparta na wiedzy. Wyzwanie dla Polski XXI wieku, Warszawa 2001.

ge L. Wyszczelski, Wizje budowy bezpieczeństwa państwa w teoriach wojennych XX wieku, [wt] Edukacja do bezpieczeństwa I pokoju w obliczu wyzwuń XXI wieku, Cz. 1, (red. nauk.) R. Rosa, Wyd. AP, Siedlce 2001, s. 107.

^ R. Rosa, Pilozoficzno-mctodologicznc aspekty edukacji dla bezpieczeństwa, „Kultura i Edukacja* 1995, nr I; Filozofia bezpieczeństwa personalnego i strukturalnego, AON Warszawa 1993 TŁm*.

^łł W dokumentach NATO oprócz terminów wojny I pokoju spotykamy termin kryzys. Do nie-dawną jeszcze problematyka kryzysów nic była w naszym kroju przedmiotem szczególnego zułn-fereaowwła teoretyków I praktyków.

z nich I zdaniem R. Rosy³⁰ * niejako aflrmowały działania i ideologie militsry-styczne. Drugie zaś mogły prowadzić do tzw, „abstrakcyjnego pacyfizmu” nie liczącego się z realną sytuacją społeczno-polityczną i militarną . Podkreślana przez R. Rosę zasadność tego rodząju obaw uwidoczniła się szczególnie wyraźnie w 2008 roku, kiedy społeczność światowa uświadomiła sobie, źe agresja militarna jednego państwa na inne, suwerenne państwo, nie jest ii tylko odległym w czasie doświadczeniem historycznym.

Generalnie rzecz biorąc, w ostatnich dekadach XX wieku i na początku trzeciego milenium poszerza się zainteresowanie filozofów nie tylko podmiotowymi aspektami bezpieczeństwa, ale także wymiarami przedmiotowymi, W naszym kraju prekursorem takiego myślenia o bezpieczeństwie jest wspomniany już wcześniej R. Rosa. Jego zdaniem filozofia bezpieczeństwa personalnego i strukturalnego „...będąc wyrazicielką realizmu politycznego, traktując bezpieczeństwo i pokój jako jedne z najważniejszych wartości indywidualnych i społecznych, (...) dostrzega i analizuje występujące jeszcze zagrożenia (...) i związaną z nimi potrzebę przygotowań obronnych społeczeństwa, służących sprawie zachowania i utrwalania pokoju i demokracji, prawdy i sprawiedliwości, wolności i solidarności, wreszcie i bezpieczeństwa personalnego i strukturalnego”³⁹.

Nie tylko R. Rosa, ale także inni filozofowie⁴⁰ w naszym kraju uważają, źe fdozofia bezpieczeństwa personalnego i strukturalnego usiłując budować humanistyczną i zarazem holistyczną wizję świata i człowieka korzystają z dorobku wielu nauk (humanistycznych, przyrodniczych, technicznych). Pozwala to na tworzenie ogólnej teorii bezpieczeństwa o różnych poziomach refleksji teoretycznej i wynikających z nich wskazań prakseologicznych. Biorąc pod uwagę fakt, że w czasie pokoju występuje wiele zagrożeń dla jednostki i grup społecznych, filozofia ta wskazuje na potrzebę tworzenia warunków dla trwania, przetrwania i rozwoju człowieka, społeczeństwa i przyrody w nowych warunkach cywilizacyjnych i kulturowych XX i XXI wieku. Nie wyklucza to jednak potrzeby, a nawet konieczności obrony militarnej w przypadku zagrożenia wartości podstawowych dla danego podmiotu - państwa (społeczeństwa) czy grupy państw, które łączą nie tylko wspólne wartości, ale i wspólne interesy (uzup. M.C.).

* R. Rosa (red. nauk.), Edukacja do bezpieczeństwa i pokoju w Jednoczącej się Europie. Siedlce-Chlewiska 1999. s. 15-19.

” Z. Kudcrowie/, Filozofowie o szansach pokoju, Problemy wojny i pokoju w filozofii XX wieku, Białystok 1995.

” Patrz podmiotowe i przedmiotowe modele bezpieczeństwa [w:J M, Cicflarczyk, Kultura bezpieczeństwa i obronności. Wyd. AP. Siedlce 2006 1 2007, §j 124,11I-IV,

"R. Rosa, opxit., s. 16.

^Patrz: J. Świniarski, M. Kubiak i inni.

m