Foto0687

ói » Spróbujmy więc przybliżyć znaczenie tych dwu pojęć i zastanowić się, w jaki sposób mogą one być przydatne dla lepszego rozumienia fenomenu bez. pieczeństwa.

1.4,1. Wptyw czynnika czasu na bezpieczeństwo podmiotów¹²¹

W tx\\\ zabieganym kwiecie nie zastanawiamy się zbyt często nad tym, czym jest czas, jakie ma on znaczenie dla naszego bezpieczeństwa. A przecież bani A' często zdarza się. te czynnik czasu odgrywa decydv\iącą rolę dla ,.hyć albo nie być" jakiegoś podmiotu. Wiedzą o ty m nąjlepiej lekarze, ale także policjanci, strażacy. wojskowi i przedstawiciele Innych służb reagowania kryzysu wego.

Warto jednak zauważyć. że wraz z rozweyem cywili żacy j i ly m zmieni* się subiektywne odczuwanie czasu, ale i jego obiektywne znaczenie. Dzisiaj czas traktowany jest jako istotny rodzaj zasobów. Dlatego też wyczuwani* ciosa przez podmiot stanowi ważny, chociaż jeszcze nie zawsze doceniany w działa) -noski praktycznej elemeni kultury. także kultury bezpieczeństwa.

Czynnik czasu w r&nych kulturach, społeczeństwach i w grupach spo* teeznych. ale także w poszczególnych zawodach jest różnic odczuwany i praktycznie wykorzystywany. Również inaczej odczuwany jest czas i bezpieczeń-| stwx> w wieku dziecięcym, w sile wieku i w okresie starości. Odmiennie było ' postrzegane i odczuwane bezpieczeństwa i czas przez człowieka pierwotnego l niż obecnie: inaczej odczuwany jest czas. ale i bezpieczeństwo, przez człowieka na wsi i w mieście.

Społeczeństwa najwyżej rozwinięte wyraźniej niż pozostałe doceniają wartość czasu i lepiej wykorzystują go jako czynnik rozwoju, a więc i bezpieczeństwa. niż państwa walniej rozwijające się. Również w polskim społeczeństwie czas zaczyna odgrywać coraz w iększą ro|ę^ł22. Na związek czasu ze zjaw iskami bezpieczeństwa i rozwoju zwraca uwagę wielu autorów¹²³. Analiza poszczególnych wymiarów bezpieczeństwa, takich jak: bezpieczeństwo ekologiczne i zdrowotne, ekonomiczne i polityczne, publiczne i militarne, itd. - w relacji do zjawiska czasu, jako istotnego czynnika rozwoju, pozwala przedstaw ić następujące obserwacje.

Budowanie zrębów i umacnianie bezpieczeństwa w sfene ekonomicznej wymaga długiego czasu, natomiast zagrożenia odczuwane są natychmiast, nie*

H A. H Nowoczesność i tożsamość. Ja" I społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. PWN, Warszawa 2002.

^1,1 W tę) części książki wykorzystano fhigmcnty rozdziału: M. Clcślarczyk, Kultura..., op.dl. ^,lłM. Cieśiarczyk. Psycliospolccznc i organizacyjne elementy bezpieczeństwo 1 obronności, Warszawa. AON 1997.

^Ił) D<fl. ftobrow, E.. Maliżak. R. Ziębo, bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe u schyłku XX w. łSM n Warszawa i997.

jako behawioralnie. Szczególnie wtedy, kiedy poziom tego bezpieczeństwa nic jest wysoki. Podobnie w sferze politycznej.

W sferze militarnej sytuacja przedstawia się częściowo podobnie, jednak nieco inaczej. Chodzi o to, że zaniedbania w sferze bezpieczeństwa militarnego nie są zazwycząj powszechnie i w krótkim czasie odczuwalne, nutoiniast skutki tych zaniedbań docierają do świadomości społecznej zazwyczaj wówczas, kiedy pojawiąją się zagrożenia. Jednak wtedy jest już za późno. Bowiem obronnośó państwa w sferze militarnej, uwzględniąjąc również jej aspekty psychospołeczne, hudąje się zazwycząj przez pokolenia. Natomiast trudne do odrobienia zaniedbaniu w tej sferze mogą pojawić się już po kilku latach, Podobnie w sten# chronicznej, gdzie zaniedbania kumulują się w czasie, powodąjąe coś, co można by nazwać efektem dyssynergii (syuergii negatywnej). Zjawisko to może pojawić się również w innych sferach bezpieczeństwa, nie wy kluczące bezpieczeństwa militarnego. Przynależność do sojuszu NAR) i UH oraz konieczność wypełniania sojuszniczych zobowią/nń i osiągania odpowiednich standardów stanowią istotne. strukturalne zabezpieczenia przed ewentualnością rozprzestrzeniania się wspomnianych wyżej negatywnych zjawisk. Dobrze może temu służyć również rozwój strategicznego myślenia i działania, jako istotne elementy kultury bezpieczeństwa.

W kontekście powyższego stwierdzenia warto zwrócić uwagę na takt. iż mimo zasadniczych zmian w paradygmatach rozwoju, jakie przyniosły w święcie ostatnie dziesięciolecia, mimo wzrostu roli czynników spontanicznych, kosztem sterowanych w gospodarce, oraz rosnącej zmienności i nieprzewidy-walności współczesnego świata - długofalowa strategia jest koniecznością, szczególnie w sytuacji, kiedy dany kraj przechodzi proces transformacji systemowej, jeśli chce zmniejszyć swe opóźnienia cywilizacyjne i poprawić swoją pozycję na rynkach światowych. Nie jest to sprzeczne z faktem, że w ramach gospodarki rynkowej większe znaczenie dla ostatecznego sukcesu będą miały procesy oddolne i inicjatywy podejmowane przez jednostki, zespół)' ludzkie, środowiska lokalne i regionalne niż centralne sterowanie i strategia państwa. Bez strategii nie można bowiem ukierunkować tych inicjatyw w sposób właściwy i w kierunku zgodnym z wymogami nowoczesności oraz interesami kraju i społeczeństwa. Nie można zdawać się wyłącznie na procesy żywiołowe i spontaniczne. Same mechanizmy rynkowe nie są bowiem dostatecznie skuteczne dla realizacji celów perspektywicznych. Natomiast zrozumienie określonej koncepcji strategicznej rozwoju krąju i jej zaakceptowanie przez szerokie kręgi społeczne oznacza ukierunkowanie wysiłków indywidualnych i zbiorowych, Inicjatyw lokalnych i centralnych - nn rozwiązywanie problemów wspól-

91