FunkcjonowanieRynku R08 2 253

konkurentów. Rozkładają się one ponadto na małą liczbę konkurentów, na skutek czego są one przez nich odczuwane. Z kolei konkurenci, dysponując dużym potencjałem ekonomicznym oraz dużym udziałem w rynku, mogą podejmować reakcje, które skutecznie zapobiegają zmniejszaniu się efektów ich działania na rynku. Proces podejmowania akcji i reakcji nie napotyka w tej sytuacji ograniczeń oraz nie wpływa na ograniczenie mechanizmu konkurencji¹.

Funkcjonowanie mechanizmu konkurencji zależy również od stopnia przejrzystości rynku, który jest większy przy mniejszej liczbie sprzedawców i odwrotnie. Wysoki stopień przejrzystości rynku umożliwia sprzedawcom i konkurentom celowy dobór akcji i reakcji. Sprzedawcom umożliwia on identyfikację oczekiwanych reakcji konkurentów. Akcje sprzedawców podejmowane w warunkach przejrzystego rynku mogą być z kolei szybko rozpoznawane przez konkurentów. Główną podstawą doboru akcji stają się w tej sytuacji przewidywane możliwości ich neutralizowania przez konkurentów. Sprzedawcy skłaniają się wówczas do ograniczania takich akcji, które mogą być przez konkurentów szybko neutralizowane, oraz preferowania tylko takich, które wpływają na zmniejszenie stopnia skuteczności ich reakcji. Tego typu postępowanie w warunkach przejrzystego rynku może wpływać w sposób ograniczający na funkcjonowanie mechanizmu konkurenci².

Mechanizm konkurencji może charakteryzować zróżnicowany stopień sprawności. Jest on tym sprawniejszy, im mniejsze ograniczenia w procesie podejmowania akcji i reakcji napotykają sprzedawcy oraz ich konkurenci. Z kolei wyższy stopień sprawności tego mechanizmu oznacza, że oparta na nim konkurenq‘a może, o czym już wspominano, lepiej wypełniać swoje funkcje oraz kreować pożądane efekty w procesach gospodarowania.

4. Akcje sprzedawców

Sprzedawcy zainteresowani uczestniczeniem w procesach konkurencji muszą podejmować decyzje dotyczące wyboru:

—    rodzaju akcji (zmiana poziomu ceny. jakości produktu itp.),

—    siły oddziaływania akcji (np. głębokości zmian cen).

W zależności od charakteru i wielkości ograniczeń, które napotykają sprzedawcy, przedmiotem wyboru mogą być:

—    akcje proste, oparte na jednym przedsięwzięciu (np. zmianie jakości oferowanego produktu),

—    akcje złożone, które mogą być interpretowane w dwojaki sposób: jako akcje podejmowane samodzielnie przez poszczególnych sprzedawców oraz oparte na kilku różnych przedsięwzięciach lub też jako akcje podejmowane przez poszczególnych sprzedawców w porozumieniu z innymi sprzedawcami.

Przedstawione rodzaje akcji wskazują, że ich wybór przez poszczególnych sprzedawców może być związany z dążeniem do:

—    ograniczania zakresu otoczenia konkurencyjnego (porozumienia z innymi sprzedawcami działającymi w tym samym segmencie rynku),

—    osiągania przewagi konkurencyjnej nad konkurentami.

Akcje sprzedawców, oparte na porozumieniach z innymi sprzedawcami, są skierowane przeciwko konkurentom, a więc tym sprzedawcom, którzy pozostają poza porozumieniami. Zarówno akcje proste, jak i te będące rezultatem porozumień z innymi sprzedawcami zmierzają do osiągania przez sprzedawcę przewagi konkurencyjnej nad konkurentami.

Przewaga konkurencyjna sprzedawcy nad konkurentami może być rozpatrywana przynajmniej w dwóch aspektach:

—    rodzaju przewagi konkurencyjnej,

—    wielkości przewagi konkurencyjnej.

Pożądany przez sprzedawcę rodzaj przewagi konkurencyjnej nad konkurentami określa rodzaj podejmowanej przez niego akcji. Jak już wskazywano, wśród ogółu możliwych rodzajów efektywnej przewagi

253

1

   Ograniczenia mechanizmu konkurencji mogą się pojawiać, gdy sprzedawcy wykazują skłonność do zawierania porozumień. Skłonność ta może być tym większa, im mniejsza jest liczba sprzedawców w danym segmencie rynku (por. A. Redslob, Theorie microeconomique, jw., s. 102).

2

   Por. G. Aberle, Wettbewerbstheorie und Wettbewerbspolitik, Stuttgart 1992, s. 25.