FunkcjonowanieRynku R09)0 291

charakter. W tych warunkach preferencje nabywców wobec poszczególnych oligopolistów nie mają jednorodnego charakteru, a podstawowym instrumentem konkurencji stają się zmiany właściwości produktów lub usług. Reakcja konkurentów na dokonaną przez oligopolistę zmianę struktury właściwości produktów lub usług może wymagać podejmowania przez konkurentów dodatkowych inwestycji oraz czasu na ich urzeczywistnienie. Zmiana struktury właściwości produktów prowadzi również do osłabienia zależności cenowych między oligopolistą a jego konkurentami. Stopień osłabienia tych zależności decyduje o większej lub mniejszej swobodzie, którą uzyskuje oligopolistą w zakresie zmian cen.

Warunki heterogenicznego rynku osłabiają współzależności decyzji i działań między oligopolistami oraz konkurencję oligopolis-tyczną. Przy wysokim stopniu heterogeniczności rynku konkurencja oligopolistyczna może zmieniać swój charakter, zbliżając się do prezentowanej uprzednio konkurencji monopolistycznej. Korzyści wynikające z osłabiania tych współzależności skłaniają zazwyczaj oligopolistów do poświęcania maksymalizacji zysku w krótkim okresie na rzecz tworzenia heterogenicznego oligopolu oraz zwiększania udziału w rynku (wzrostu wielkości sprzedaży) jako czynnika wzrostu efektów w⁷ długim okresie¹⁴.

Konkurencji oligopolistycznej towarzyszy ograniczony dla nowych sprzedawców dostęp do rynku. W warunkach, gdy na rynku konkurują między sobą oligopoliści o dużej sile ekonomicznej, dostęp do rynku wymaga nagromadzenia przez potencjalnego sprzedawcę dużego kapitału. Zgromadzenie tego kapitału jest koniecznym warunkiem osiągnięcia przez nowego sprzedawcę takiej pozycji, która umożliwi mu skuteczne konkurowanie ze sprzedawcami działającymi już na rynku. O możliwościach wejścia na rynek oligopolistyczny przez nowych sprzedawców oraz podjęcia konkurencji oligopolistycznej decyduje więc przede wszystkim wielkość bariery kapitałowej.

Konkurencja oligopolistyczna może się rozwijać pod wpływem dwóch procesów związanych ze zmianami struktury podmiotowej rynku:

¹⁴ G. Abraham-Frois, Economie..., jw., s. 344.

—    koncentracji działalności gospodarczej, jeżeli prowadzi ona do przekształcania sytuacji polipolistycznych w sytuacje oligopolistyczne,

—    demonopolizacji rynku, jeżeli prowadzi ona do przekształcania sytuacji monopolistycznych w sytuacje oligopolistyczne.

Te dwa procesy, wywołując zmiany struktury podmiotowej rynku, przyczyniają się również w sposób bezpośredni do zmian w poziomie intensywności konkurencji między sprzedawcami.

5. Koncepcja intensywności konkurencji

Koncepcja intensywności konkurencji może być rozpatrywana w warunkach istnienia dwustronnych zależności między sprzedawcami, którzy w danym segmencie rynku występują wobec siebie jako konkurenci. Warunki te spełnia oligopolistyczna struktura rynku. Nie spełniają tych warunków ekstremalne układy stosunków rynkowych, a więc monopolistyczna i polipolistyczna struktura rjmku.

W warunkach istnienia monopolu sprzedawca pozostaje w sytuacji niezależności od innych sprzedawców, ponieważ w segmencie rynku, w którym on funkcjonuje, nie ma innych sprzedawców. Monopolista pozostaje wyłącznie w stosunkach z nabywcami. W warunkach istnienia polipolu zależności między sprzedawcami są jednostronne. Polipolista pozostaje pod wpływem oddziaływania konkurentów, a jako indywidualny podmiot rynku nie wywiera wpływu na ich postępowanie. Podstawowe zależności w ramach różnych form rynku pokazuje tablica 21.

Tablica 21

Formy rynku a kierunki zależności

Forma rynku	Kierunki zależności
Monopol	monopolista	-► nabywcy
Polipol	polipolista	4- konkurenci
Oligopol	oligopolistą	4-► konkurenci

291