FunkcjonowanieRynku R1144 345

Bariery strukturalne wynikają również ze struktury podmiotowej rynku. Mogą się one kształtować na wysokim poziomie przy małej liczbie sprzedawców działających w danym segmencie rynku, dużym ich udziale w rynku oraz dużej sile przetargowej.

Bariery strategiczne nie wynikają z istniejących struktur rynku, lecz z postępowania sprzedawców działających na rynku. Postępowanie to może się wyrażać brakiem reakcji na proces penetrowania rynku przez konkurentów lub może polegać na podejmowaniu przez nich mniej lub bardziej intensywnych działań odwetowych³. Tylko w drugim przypadku pojawiają się dla sprzedawców -wchodzących na rynek bariery strategiczne.

Bariery strukturalne i bariery strategiczne są zazwyczaj barierami względnymi, zwłaszcza w dłuższych okresach. Mogą być one przezwyciężane przez sprzedawców, chociaż wymaga to wzrostu nakładów. Istnienie oraz rozszerzanie zakresu barier względnych kosztem barier bezwzględnych powoduje, że rynek staje się coraz bardziej otwarty dla nowych sprzedawców; bardziej otwarte jest również wyjście z tego rynku. Sprzyja to wzrostowi poziomu mobilności sprzedawców oraz rozwojowi procesów konkurencji na rynku.

Stopień otwartości rynku zależy od liczby, rodzaju oraz wielkości barier, które muszą być przezwyciężane przez sprzedawców w procesach wchodzenia na rynek i wychodzenia z niego. Jak już wskazywano, podstawowe znaczenie wśród tych czynników ma wielkość barier. Stopień otwartości rynku może być i jest zazwyczaj zróżnicowany w poszczególnych segmentach rynku. Ilustruje to tablica 29.

Tablica 29

Bariery wejścia i wyjścia w różnych segmentach

- Bariery wejścia
	Wysokie	Niskie
Bariery wyjścia "---
Wysokie	segment A	segment B
Niskie	segment C	segment D

³ O barierze działań odwetowych jest szerzej mowa w pkt 5 tego rozdziału.

Stopień otwartości rynku jest najmniejszy w segmencie A, w którym występują równocześnie wysokie bariery wejścia i wysokie bariery wyjścia. Skojarzenie niskich barier wejścia i wyjścia z segmentu D powoduje, że jest to segment o największym stopniu otwartości. Kształtowanie się niskich barier wejścia lub niskich barier wyjścia w segmentach B i C sprzyja zmianom struktury podmiotowej rynku.

Procesom wchodzenia nowych sprzedawców na rynek może towarzyszyć mniejsza lub większa liczba barier o zróżnicowanej wielkości. Podstawowe znaczenie wśród tych barier mają¹:

—    bariera tworzenia otoczenia rynkowego,

—    bariera kosztowo-cenowa,

—    bariera reakcji (działań odwetowych) konkurentów.

Przezwyciężaniu przez sprzedawców wymienionych barier wejścia

na rynek towarzyszy mniejsza lub większa bariera kapitałowa.

3. Bariera tworzenia otoczenia rynkowego

Sprzedawcy wchodzący na rynek nie napotykają bariery tworzenia otoczenia rynkowego, jeżeli istnieje wolne otoczenie rynkowe. Oznacza to, że istnieje niezaspokojony popyt na produkty, istnieją wolne zasoby pracy oraz innych czynników wytwórczych, wolne kanały dystrybucji itp.

Wolne otoczenie rynkowe jest odzwierciedleniem istnienia przedmiotowej i podmiotowej luki na rynku. Przedmiotowa luka wyraża istnienie popytu, któremu pod względem ilościowym i strukturalnym nic odpowiada istniejąca podaż produktów. Luce przedmiotowej towarzyszy luka podmiotowa. Wyraża ona istnienie nabywców, któ-

345

1

Typologia barier wejścia na rynek może być oparta na wyodrębnieniu zróżnicowanej ich ilości. Na przykład M.E. Porter wyróżnia 6 barier wejścia na rynek (Strategia konkurencji, jw..., s. 25); por. również D. Faulkner, C. Bowman, Strategie konkurencji, jw., s. 54.