ekonomika (164)

326 10. Ceny usług transportowych

którą zaakceptują nabywcy, i przedsiębiorstwo nie będzie mogło sprzedać swoich usług. Z kolei, gdy nabywca produktu, dla którego cenę ustalono według metody kosztowej, jest skłonny zapłacić więcej, wówczas przedsiębiorstwo traci część zysku, jaką mogłoby osiągnąć. Formułę kosztową stosują przedsiębiorstwa na rynkach zmonopolizowanych, gdyż nie mają motywacji do obniżania kosztów i nie obawiają się utraty klientów.

Metoda popytowa ustalania cen polega na tym, że podstawą wyznaczania ceny jest istniejący lub przewidywany popyt. Cena ustalona tą metodą jest zorientowana na konsumentów usług i uwzględnia czynniki kształtujące popyt. Stosowanie jej wymaga dokonania segmentacji rynku, a następnie przeprowadzenia badań marketingowych, które pozwalają na określenie wielkości popytu i jego elastyczności cenowej oraz przewidywanych zmian. W tym ujęciu ustalanie ceny wynika z marketingowej orientacji przedsiębiorstwa. Stosowanie metody popytowej ustalania cen wiąże się z ryzykiem popełnienia błędu przy określaniu wielkości popytu, szczególnie w odniesieniu do usług, które są dopiero wprowadzane na rynek

W metodzie opartej na konkurencji cena wyznaczana jest na podstawie analizy cen usług konkurencyjnych (formula naśladownictwa). Po ustaleniu cen stosowanych przez najważniejszych konkurentów przedsiębiorstwo, w zależność od przyjętej strategii, kształtuje cenę swojej usługi na poziomie tej ceny bądź też na poziomie wyższym lub niższym od ceny przewodniej. Metodę tę zazwyczaj stosują przedsiębiorstwa, które nie są liderami cenowymi, a przykładem mogą być linie lotnicze, które w warunkach liberalizacji starają się ustalać ceny w odniesieniu do cen innych przewoźników, co w efekcie prowadzi do stałej ich obniżki .

Całość działań związanych z ustalaniem ceny dla osiągnięcia celów przedsiębiorstwa nazywa się polityką cenową lub strategią cenową.

10.2. Rodzaje cen w transporcie

Ceny na rynku usług transportowych dotyczą opłat za usługi świadczone przez przewoźników, spedytorów i operatorów logistycznych, wynajem środków transportu oraz korzystanie z obiektów infrastruktury liniowej i punktowej. Mogą być stosowane dwie metody ustalania cen jednostkowych (tab. 10.1):

*    ceny umowne;

•    ceny taryfowe.

^a R. Tomanek, op. dl., 174.

_cen umownych i taryfowych

i(iw    ----

	Ceny umowne	Ceny taryfowe
	• łatwość dostosowania do	• uniknięcie pochłaniających
	bieżącego kosztu	dużo czasu negocjacji
f	• łatwość dostosowania do	' ujednolicona regulacja
	tendencji rynkowych	interesów stron * możliwość dostosowania do celów społeczno-•ekonomicznych
	• duży wkład pracy	• niemożliwość dostosowana
r	i czasochłonność	do bieżącego kosztu
	• utrudnione kalkulacje	• niemożliwość dostosowania
	ofertowe • podatność na zmiany koniunkturalne	do tendencji rynkowych
	• niewielu sprzedających	* jeden lub niewielu
	i kupujących	sprzedających i wielu
	• dokładnie zdefiniowana	kupujących
	usługa	• powtarzające się przewozy
	• nietypowy lub specjalny	* mały wpływ każdego
	ładunek •    transakcje o jednorazowym charakterze •    wynajem środków transportu	z kupujących na rynek
Zastosowanie gałęziowe w trans		porde
Córttolej°^tt7	+	+++
Wport rurociągowy	+	^+++
Ićiowy transport morski	+	+++
jliffissoceaniany)
anspoit lotniczy	♦ jj|	++
hnsport samochodowy	+++ ,	++
Zftluga śródlądowa	+++	+
Ztęhiga trampowa	+++	+
‘-adn ++ - często;	+++ - bardzo często

iyttopncowinie własne na podli J tarnowski, B lresthśl, K. Lumsden, Transport - bgistyki. Insty-Blcęayii i Magazynowania, Poznań 1999, s. 268,271.