ekonomika (186)

370 II Rachuneketon—liczny w transporcie

Ocena techniczna dotyczy przedsięwzięcia stanowiącego pewną całość, wyodrębnionego pod względem technicznym i technologicznym. Określa ona niezbędne nakłady inwestycyjne w ujęciu rzeczowym i finansowym, koszty oraz koszty eksploatacji wynikające z zastosowanej technologii. Poza tym uwzględnia wpływ inwestycji na środowisko naturalne. Pd ustaleniu zakresu projektu i wyborze technologu następuje identyfikacja rodzaju i ilości wymaganych maszyn i urządzeń, szacunek kosztów technologu i wyposażenia. Szacunek ten dokonany zostaje przy uwzględnieniu założonej zdolności produkcyjnej projektu. Na dalszym etapie następuje zestawienie wymaganych prac budowlanych i obiektów, robót infrastrukturalnych oraz szacunek ich kosztów.

Ocena organizacyjna dotyczy form zarządzania, struktur organizacyjnych oraz problemów dotyczących zatrudnienia w fazie inwestycyjnej i produkcyjnej. Opracowanie określonej struktury organizacyjnej służy jako podstawa przy przypisywaniu i szacowaniu odpowiednich kosztów inwestycji poszczególnym jednostkom organizacyjnym projektu. Zapotrzebowanie na kadry o określonej strukturze zawodowej i kwalifikacjach powinno być określone z uwzględnieniem wymaganych programów szkoleniowych i ich harmonogramu.

Ocena handlowa wiąże się z zaopatrzeniem materiałowym i w niezbędne usługi (w fazach inwestycji i produkcji), a także z funkcjonowaniem sfery sprzedaży produktów (usług) i marketingu.

Ocena finansowa określa opłacalność projektu pod względem finansowym oraz poziom stopy zwrotu poniesionych nakładów. Porównuje się nakłady inwestycyjne i koszty eksploatacyjne ze spodziewanymi przychodami dla całego okresu funkcjonowania przedsięwzięcia, wliczając w to także fazę inwestycyjną.

W transporcie często występują problemy ze szczegółową wyceną finansową, zwłaszcza spodziewanych przychodów. Ocena finansowa jest dokonywana z punktu widzenia inwestora lub podmiotu finansującego przedsięwzięcie (jest to podejście mikroekonomiczne) i ma odpowiedzieć na pytanie, ile na danej inwestycji można zarobić.

Ocena ekonomiczna uwzględnia, oprócz nakładów i przychodów finansowych inwestora, także koszty i korzyści uzyskiwane przez inne podmioty, nie-związane z inwestycją, oraz przez gospodarkę i społeczeństwo. Ocena ta uwzględnia również wpływ inwestycji na otoczenie, w którym będzie zlokalizowana (np. wpływ na aktywizację regionu, zmniejszenie bezrobocia, redystrybucję dochodów). Jest to podejście makroekonomiczne, badające opłacalność inwestycji z punktu widzenia ogólnogospodarczego i społecznego.

Wymienione płaszczyzny oceny transportowych projektów inwestycyjnych są wzajemnie ze sobą powiązane. Na przykład błędy w ocenie kosztów operacyjnych od strony technicznej znajdą odzwierciedlenie w analizie finansowej i z tego powodu projekt może okazać się nieopłacalny .

⁴⁸¹T. Miler, J. Zysnnrski, op. dl., s. 90

3. Ocena finansowa i ekonomiczna opłacalności inwestycji

Realizacja przedsięwzięć inwestycyjnych wymaga uprzedniego poniesienia __elded6w inwestycyjnych, co ma na celu osiągnięcie zamierzonej nadwyżki fi-_||tfUowej w przyszłości. Zarówno w fezie realizacji inwestycji, jak też w okresie ^ eksploatacji, ma miejsce rozłożony w czasie przepływ środków pieniężnych. Ustalenie przewidywanej wartości przepływów pieniężnych stanowi podstawę gceny projektów inwestycyjnych. Z reguły w początkowej fezie funkcjonowała projektu inwestycyjnego przepływy pieniężne są ujemne, tzn. koszty są wyżmę niż przychody. W miarę upływu czasu przechodzą w przepływy dodatnie i inwestycja zaczyna się zwracać.

Metody oceny opłacalności inwestycji można podzielić na proste i dyskontowe. jeśli wartości przepływów pieniężnych ustalone dla każdego roku objętego rachunkiem ekonomicznym są traktowane jako wartości nominalne, to mówimy o prostych metodach oceny projektów inwestycyjnych. Natomiast metody dyskontowe uwzględniają zmienną wartość pieniądza w czasie.

Najprostsze metody badania opłacalności inwestycji polegają na porównaniu skumulowanych dochodów operacyjnych, wynikających z inwestycji (przychód ze sprzedaży minus koszty), z poniesionymi nakładami inwestycyjnymi, oraz obliczaniu stopy zwrotu z inwestycji i okresu zwrotu. W tym ujęciu podstawowymi wskaźnikami są proste stopy zwrotu, wyrażające relację zysku netto i danej inwestycji do wielkości zaangażowanego w dane przedsięwzięcie kapitału. Stopa zwrotu informuje o tym, jaka część wyłożonego kapitału zwróci się inwestorowi w ciągu roku, w postaci dochodu (zysku).

Średnia stopa zwrotu z inwestycji wyraża procentowy stosunek średniego, założonego w okresie rozpatrywania projektu, zysku netto (z uwzględnieniem amortyzacji) do wielkości nakładów początkowych, co można przedstawić następująco .

średni zysk netto

średnia stopa zwrotu netto --—-----—

wartość inwestycji początkowych

Sprawą niezwykle istotną w rachunku rentowności inwestycji jest ustalenie rozmiarów rzeczywistego zaangażowania kapitału. W praktyce rzeczywisty kapitał jest stopniowo zmniejszany dzięki odpisom amortyzacyjnym i uwzględnia to księgowa stopa zwrotu. Księgowa stopa zwrotu (accoułing ratę of return — ARR) również określa przeciętną stopę zwrotu z całego okresu inwestycji, ale uwzględnia się tu stosunek średniego zysku netto do średniej księgowej wartości inwestycji:

ARR —

średni zysk netto

średnia wartość inwestycji

Ibidem, s. 92.