IMAG0584

Dzieje życia Ahmada Baby byty dość burzliwe. Po zajęcMim-buktu przez Marokańczyków nie uznał ich zwierzchno|ffl|Hspowo* dowałb, że zakuty w łańcuchy został przewieziony 4o Marrakeg^jH gdzie spędził kilka lat, przy okazji wsławiając się swoją wiedzą zll ^ nim po interwencji alimów marokańskich został zwolniony^ więzieni nia. W 1607 r. uzyskał zgodę na powrót do rodzinnego miasta. Wtedy 9 udał się na pielgrzymkę do Mekki i dopiero stamtąd powrócił do Tim- | buktu, pozostając tam do śmierci. Nauczał głównie W słynnej muzuł- 9 mańskiej szkole Sankore, której działalnością kierował. Ahmad jest autorem ponad 50 dzieł, głównie z zakresu prawa malikickiego i gramatyki języka arabskiego, jest także autorem pracy o sytuacji islamu 1 w Afiryce Zaohodniej. Znane jest także jego dzieło o niewolnictwie^ pt. Miradż as-su 'ud ila nąjl madżlub as-Sudan („Drabina dla opisu czarnych niewolników”). Niestety, większość jego dorobku zaginęła i znana jest jedynie z tytułów. Najwięcej sławy przyniósł mu słownik biograficzny uczonych malikickich, będący uzupełnieniem słownika Ibn Farhuna, zatytułowany Kifajat al-muhtadż U marifat ma lajsa fi ad-Dibadż („Zadowolenie potrzebującego tego, czego nie ma w Ad-Dibadż /Ibn Farhuna/”), Dzieło to stanowi jedno z najważniejszych Ż biobibliograficznych źródeł dotyczących Afryki Zachodniej i Magh-rebu do XVI w. Obejmuje nie tylko biogramy fakihów, ale także niektórych marokańskich „świętych” (aulija)¹⁴.

W średniowiecznych centrach naukowo-religijnych jak Gao, Timbuktu czy Dżenne rozwijały się rozmaite dziedziny nauk, ale w żadnej nie pojawiła się postać, która byłaby jako autorytet cytOr wana przez uczonych Maghrebu i Maszriku czy innych obszarów islamu. Nie zachowały się też z tamtego czasu prawie żadne dzieła,

Gao, podobnie jak inne miasta regionu, przechodziło rozmaite koleje losu. Szczególny rozwój - jako ośrodek handlu transsahatyj-skiego i nauki - przeżywało w okresie, kiedy było jedną ze stolic imperium Songhaju. Na przełomie XV i XVI w. odwiedzający je uczeni i podróżnicy (np. Leon Afrykański) wypowiadali się o nim

P

HHH

iii

ii

ijjiHąwie

pi|l

Ijijiijlśs

piiiiy

IpHi

teMm Mips fenie na;

|||$ą

Hfl

¹⁴ Tamże; S. Piłaszewicz, dz. cyt., s. 49; E. Levi-Pfovencal, Ahmad Baba, EL