Scan 110328 0047

48

4. TWORZENIE GRUPY PSYCHOTERAPEUTYCZNEJ

JAK POWSTAJĄ NORMY?

Normy, które powstaną we wczesnej fazie istnienia grupy, są względnie trwałe. Na ich kształt mają wpływ zarówno oczekiwania uczestników rozpoczynających wspólną pracę, jak i zachowanie terapeuty na tym początkowym etapie. Terapeuta wpływa na proces kształtowania się norm na dwa sposoby: expli-cite (przez tworzenie reguł i wzmacnianie zachowań) oraz implicite (przez modelowanie).

Na początku podczas sesji przygotowawczych albo pierwszych spotkań grupowych prowadzący explicite formułuje pewne reguły zachowania w grupie, na przykład dzielenie się problemami związanymi z obrazem ciała w grupie dla osób z zaburzeniami odżywiania. Po rozpoczęciu pracy przez grupę kształtuje normy subtelniej, na przykład nagradza pożądane zachowania, stosując wzmocnienia społeczne. Gdy zazwyczaj wstydliwa pacjentka zaczyna aktywniej brać udział w grupie bądź gdy uczestnicy zaczynają się dzielić szczerymi informacjami zwrotnymi, to nowe zachowanie jest nagradzane werbalnie bądź niewerbalnie -gestem, kontaktem wzrokowym lub wyrazem twarzy.

Terapeuta kształtuje również normy grupowe implicite, za pomocą modelowania. W grupie prowadzonej na ostrym oddziale psychiatrycznym prowadzący modeluje nieoceniającą akceptację i uznanie zarówno dla mocnych stron uczestników, jak i obszarów problemowych. W przeznaczonej dla schizofreni-ków grupie treningu umiejętności społecznych terapeuta może się zdecydować na modelowanie prostej, bezpośredniej, społecznie nagradzającej konwersacji. Niezależnie od poziomu funkcjonowania uczestników modeluje w grupie postawę szczerości interpersonalnej i spontaniczności. Jednakże szczerość terapeuty zawsze ma w tle odpowiedzialność: celem nadrzędnym jest pomoc pacjentowi (patrz część na temat przejrzystości terapeuty).

NORMY OGÓLNE DOTYCZĄCE FUNKCJONOWANIA GRUPY

Prowadzący musi od samego początku kształtować ogólne normy dotyczące funkcjonowania grupy. Największe walory terapeutyczne ma swobodnie rozwijająca się nieustrukturalizowana grupa bez założonego z góry programu. Nawet w grupach specjalistycznych, które mają konkretny plan i zadanie, na przykład grupach edukacyjnych dla pacjentów po zawałach, terapeuta musi pomagać uczestnikom w nawiązywaniu spontanicznych i szczerych interakcji. Może żywo interweniować, by zapobiec powstaniu jakiejś nieterapeutycznej procedury, na przykład obyczaju mówienia po kolei, kiedy uczestnicy, by tak rzec, usta-