Scan 110328 0041

42

4. TWORZENIE GRUPY PSYCHOTERAPEUTYCZNEJ

z rezultatami terapii (1, 2). Osoba, która sama o sobie myśli, że jest „poza grupą" bądź o której w ten sposób myśli grupa - „odmieniec" lub „maskotka" - najprawdopodobniej nie odniesie pożytku z terapii grupowej, a możliwe, że jej stan nawet się pogorszy.

W praktyce klinicznej terapeuta w rzeczywistości nie wybiera pacjentów do grupy, lecz raczej ich wyklucza. Pewnych osób w ogóle nie bierze pod uwagę (najczęściej dlatego, że przewiduje, iż ktoś taki przyjmie w grupie rolę dewianta bądź nie ma dostatecznej motywacji), a akceptuje pozostałych (Tabela 1). W karierze terapeuty grupowego zdarza się niekiedy - na przykład, gdy prowadzi obowiązkową dla pacjentów grupę w oddziale szpitalnym lub grupę w zakładzie resocjalizacyjnym - że ma minimalny wpływ na dobór pacjentów do grupy. Zawsze jednak musi być gotów skorzystać ze swego prawa do ostatecznej decyzji i wykluczyć z grupy osoby, które wyraźnie nie pasują do przeważających w niej norm akceptowalnego zachowania i zagrażają jej przetrwaniu. Mogą to być, na przykład, pacjenci bardzo pobudzeni fizycznie bądź maniakalni. Nie powinien też przyjąć osób, które nie potrafią znieść stresu związanego z pracą w grupie - na przykład skrajnie paranoicznych - ani pacjentów, którzy absolutnie nie pasują do żadnego z pozostałych uczestników. W każdym z tych przypadków terapeuta może być całkiem pewien, że takiemu pacjentowi grupa nie przyniesie pożytku (może nawet wyrządzi szkodę), a terapia pozostałych członków grupy będzie zagrożona. W Tabeli 1 podsumowano podstawowe kryteria włączania uczestników do grupy i ich wykluczania.

TABELA 1. Dobór pacjentów do psychoterapii grupowej

Kryteria włączania:

•    zdolność do realizacji zadania grupowego

•    motywacja do uczestniczenia w leczeniu

•    obszary problemowe dopasowane do celów grupy

•    determinacja do przychodzenia na sesje grupowe i do udziału w całych sesjach. Kryteria wykluczania:

•    niezdolność do tolerowania warunków pracy grupy

•    tendencja do wchodzenia w rolę dewianta

•    skrajne pobudzenie

•    niepodporządkowanie się grupowym normom akceptowalnego zachowania

•    Zasadnicza odmienność od co najmniej jednego uczestnika grupy.