~LWF0094

10. Głaz runiczny z Jellinge, Dania.

w jakim szła religijna motywacja władzy królewskiej, winniśmy dopatrywać się na płaszczyźnie zupełnie innych zjawisk.

2sTa właściwą drogę poszukiwań naprowadza nas Frey, bóstwo urodzaju, które w Ynglingatal uczynione zostało protoplastą Ynglingów. W późniejszych źródłach pojawią się również społeczno-polityczne aspekty tego boga. 2viemniej w rzeczonym pomniku literackim pozbawione jest ono całkowicie takich elementów co — notabene — skłoniło nas do akceptacji przełomu IX i X w. jako przypuszczalnego okresu powstania źródła, w walny sposób wzmacniając używaną na potwierdzenie tej tezy argumentację.

W rozdziale I zwróciliśmy uwagę na fakt, że nie-zakamuflowane kulty phalliczne uzyskały w Skandynawii sankcję obchodów obligatoryjnych o charakterze państwowym. Zjawisko to nie może być uznane za dzieło przypadku. Tłumaczy się ono zarówno powszechnością i społeczną akceptacją takich właśnie obchodów o jasnym dla wszystkich i oczywiście przyjmowanym celu, jak i ich ustaloną od dawna publiczną formą. W tej sytuacji udział króla w tych obrzędach, sprawowana w nich przezeń funkcja ofiarnika-kapłana, prowadząc łatwo do „upaństwowienia⁴⁴ kultów urodzaju ułatwiały właśnie w powiązaniu z nimi budowę niektórych, prymitywnych elementów sakralnych ideologii władcy. Potwierdzone dość wyraźnie dla wszystkich części Skandynawii występowanie możnych w roli kapłanów, ślady Jięrg w kompleksie budowli dworów, należących jeszcze do starszyzny rodowej, wskazują przynajmniej na punkt wyjściowy tego procesu⁶⁰. Jego następnym etapem było prawdopodobnie omówione w rozdziale II wtórne wiązanie w Upplandzie i przypuszczalnie w Norwegii publicznych kultów urodzaju z thingiem. Najprawdopodobniej należy liczyć się w tym wypadku

ex post urodzaju jako wyniku ofiar składanych przez króla ⁷⁰. Potwierdza to pośrednio, przeniesiona już na płaszczyznę świadomej walki ideologicznej z napierającym chrześcijaństwem, cytowana w rozdziale I (patrz s. 58) strofa z epitafium na cześć jarla Ilakona, Yellelda. w której pomyślne zbiory tłumaczone były już samym tylko „oddaniem przez jarla świątyń dawnych bogów

⁶⁹    Por. H. Celander, Forlcrisłen ful, s. 48 i nast.

⁷⁰    Por. F. Strom, Gudarnas rrede, s. 31.

191