Scan 110328 0085

86

6. TECHNIKI PSYCHOTERAPEUTY GRUPOWEGO

nieść na pozycje bezradności i zależności; oraz usunięcie z grupy kogoś bardzo zaburzonego, co może prowadzić do oporu lub lęku w grupie.

Wilfried Bion opracował model, który czasami pomaga terapeutom zrozumieć zbiorowe procesy grupowe. Bion opisał trzy podstawowe, nawracające stany emocjonalne grupy jako całości (6):

1.    Dobieranie się w pary występuje wtedy, gdy w grupie panuje optymizm albo stan pełnego nadziei oczekiwania. Wówczas uczestnicy często dobierają się we wspierające się pary i zachowują tak, jakby ich celem było zabezpieczenie przyszłości grupy przez znalezienie w parze siły bądź nowego prowadzącego-

2.    Zależność pojawia się wtedy, gdy grupa czuje się bezradna lub się boi. Uczestnicy zachowują się tak, jakby ich celem było uzyskanie wsparcia, opieki i siły od kogoś spoza ich partnerskiej grupy - zazwyczaj od formalnego prowadzącego.

3.    Reakcja „walcz albo uciekaj" ma miejsce wtedy, gdy w grupie dominuje nastrój agresji, wrogości lub lęku. Wówczas uczestnicy zachowują się tak, jakby ich celem było uniknięcie czegoś, co się dzieje w grupie, przy czym robią to albo angażując się w konflikt, albo unikając zadania, które należy podjąć.

Fazy rozwoju grupy wpływają na to, jak sobie ona radzi ze zbiorowym procesem grupowym. Na przykład nowo powstała grupa ambulatoryjna dla dobrze funkcjonujących pacjentów sprawnie sobie radziła przez pierwsze 16 sesji, po czym rozpoczęła produktywną, ale bardzo zagrażającą eksplorację konfliktu i konfrontacji między uczestnikami. Kiedy do grupy dołączyła nowa pacjentka -nieco zagrażająca, rywalizacyjna i uwodzicielska młoda kobieta - uczestnicy nagle się skonsolidowali i zapomnieli o wszystkich dzielących ich różnicach i konfliktach. Zupełnie inaczej wyglądała sytuacja sprzed kilku sesji, gdy grupa gładko przyjęła dwoje nowych uczestników i natychmiast wciągnęła ich w realizację krzepiącego, początkowego zadania budowania spójności.

Dwa rodzaje zbiorowego procesu grupowego stanowią przeszkodę w rozwoju grupy:

1.    Procesy związane z tematami obciążonymi lękiem.

2.    Procesy związane z antyterapeutycznymi normami grupowymi.

W pierwszym przypadku wyłaniający się temat jest tak dla grupy zagrażający na poziomie świadomym bądź nieświadomym, że odmawia ona otwartej konfrontacji z problemem i zamiast tego czyni uniki, zwane grupową ucieczką.