90
6. TECHNIKI PSYCHOTERAPEUTY GRUPOWEGO
USTALANIE TRAFNOŚCI PRZEZ KONSENSUS
Używając metody konsensusu, terapeuta zachęca pacjenta do porównania tego, jak on sam odbiera zdarzenia w grupie z tym, jak odbierają je inni. Jeśli na przykład wszyscy uczestnicy popierają przekonanie pacjenta, że terapeuta jest konfrontacyjny i autorytarny, to albo reakcja pacjenta na terapeutę wypływa z działających w grupie sił związanych z rolą lidera, albo też reakcja ta wcale nie jest nierealistyczna i pacjent postrzega terapeutę adekwatnie! Terapeuci także miewają „ślepe punkty".
Jeśli jednak tylko jeden jedyny uczestnik grupy widzi terapeutę w pewien określony sposób, to należy mu pomóc rozważyć możliwość, iż patrzy on na terapeutę - a być może również na innych ludzi - przez wewnętrzny zniekształcający pryzmat. Dzięki metodzie konsensusu pacjent może dostrzec szczególne, jemu tylko właściwe sposoby nadawania terapeucie cech, których nie dostrzegają inni uczestnicy grupy.
Terapeuta grupowy musi się nauczyć autentycznie reagować na swoich pacjentów, rozsądnie i odpowiedzialnie dzielić się z nimi swoimi uczuciami oraz uznawać lub odrzucać przypisywane mu motywy i uczucia. Innymi słowy, jest zobowiązany do zbadania własnych „ślepych punktów" i do przyjmowania z szacunkiem udzielanych mu informacji zwrotnych. Oto przykład: w grupie wsparcia dla studentów studiów licencjackich wydziału inżynierii jedna z tera-peutek poprosiła dość kłótliwego uczestnika, by podzielił się swoimi odczuciami; ten w odpowiedzi oskarżył ją, że jest zbyt konfrontacyjna i niecierpliwa; zachowuje się tak - twierdził ów student - bo po pierwsze, jest znudzona, a po drugie, się wywyższa. W odpowiedzi terapeutka delikatnie przypomniała mu, że zazwyczaj wchodzi on w konflikty z autorytetami, przyznała jednak również, że często zdarza jej się słyszeć, iż jest niecierpliwa. Rzeczywiście, niecierpliwiła się już zbyt ostrożną rozmową w grupie - być może z tego powodu była nadmiernie aktywna. Gdy terapeutka demonstruje tego rodzaju osobistą przejrzystość, uczestnikom znacznie trudniej utrzymywać fikcyjne przekonania albo stereotypy na temat prowadzących grupę.
ZASTRZEŻENIA DOTYCZĄCE PRZEJRZYSTOŚCI TERAPEUTY
Najistotniejsze zastrzeżenie wobec przejrzystości terapeuty opiera się na tradycyjnym psychoanalitycznym przekonaniu, zgodnie z którym najważniejszym czynnikiem leczącym w psychoterapii jest rozwiązanie przeniesienia