1.Pojęcie demografii i jej podział..............................................................................................................................2
2.Charakterystyka teorii przejścia demograficznego................................................................................................2
3.Charakterystyka teorii ewolucyjnej Leibensteina..................................................................................................3
4.Charakterystyka hipotezy i teorii Easterlina..........................................................................................................4
5.Charakterystyka teorii zmiennych pośredniczących..............................................................................................4
6.Charakterystyka teorii spadku płodności Caldwella..............................................................................................5
7.y
ródła informacji o ludności..................................................................................................................................6
8.Charakterystyka współczynników obciążeń demograficznych..............................................................................8
9.Charakterystyka współczynników aktywności zawodowej...................................................................................8
10.Charakterystyka ludności wg płci i wieku...........................................................................................................9
11.Piramida wieku.....................................................................................................................................................9
12.Siatka demograficzna jako narzędzie analizy kohortowej.................................................................................10
13.Własności poznawcze współczynników urodzeń, małżeństw i zgonów............................................................10
14.Charakterystyka zmian umieralności (przyczyny chorób i zgonów).................................................................13
15. Pojęcie prognoz i ich rodzaje............................................................................................................................13
16.Procedura badawcza przy prognozie biologicznej.............................................................................................13
17.Procedura badawcza przy prognozie poemigracyjnej........................................................................................14
18.Pojęcie ruchów migracyjnych, miary ruchów migracyjnych i ich charakterystyka..........................................16
19.Procesy urbanizacji............................................................................................................................................17
20.Stan i rozmieszczenie ludności Polski...............................................................................................................18
21.Stan i rozmieszczenie ludności świata...............................................................................................................19
22.Charakterystyka syntetycznych miar analizy ludności (współczynniki reprodukcji)........................................20
23.Kategorie dzietności...........................................................................................................................................20
24.Charakterystyka cyklu życia rodziny.................................................................................................................21
1
1. Pojęcie demografii i jej podział
Demografia to nauka o prawidłowościach rozwoju ludności w konkretnych warunkach
gospodarczych i ekonomicznych i społecznych badanego terytorium. Zajmuje się
statystyczno  analitycznym opisem stanu i struktury ludności oraz badaniem i oceną
zmian wynikających z dotychczasowego i przewidywanego ruchu naturalnego i
wędrówkowego. Jej nazwa pochodzi od greckich słów  demos czyli lud i  grafia czyli
opis. Współczesny szybki rozwój nauk demograficznych spowodował wyodrębnienie się
wielu subdyscyplin.
Wyróżnia się:
a) Demografia ogólna  jej przedmiotem jest rozwiązywanie zarówno problemów
teoretycznych dotyczących pomiaru, jak i opis struktur oraz procesów
demograficznych.
b) Demometria  to nauka o metodach pomiaru i predykcji (przewidywaniu) procesów
demograficznych za pomocą wyspecjalizowanego aparatu matematyczno 
statystycznego.
c) Demografia opisowa  zajmuje się naukowym opisem struktur i procesów
demograficznych (urodzenia, zgony, małżeństwa)
d) Demografia historyczna  zajmuje się opracowywaniem metod pomiaru oraz opisu
struktur i procesów demograficznych w minionych okresach. Metody stosowane w
demografii historycznej zaczerpnięto z arsenału metod obecnie opracowywanych w
celu umożliwienia analizy struktur i procesów w krajach słabo rozwiniętych
gospodarczo, w których nie prowadzi się pełnej rejestracji faktów demograficznych.
e) Demografia potencjalna  stworzyła własny system pomiaru i oceny procesów
demograficznych nadając każdemu człowiekowi wagę zależną od jego płci, wieku i
ewentualnie innych cech. Wagą jest tu długość dalszego przeciętnego trwania życia.
f) Doktryny demograficzne  to kierunek zajmujący się formułowaniem teorii rozwoju
ludności
g) Demografia społeczna zajmuje się społecznymi uwarunkowaniami i konsekwencjami
procesów demograficznych. Z kolei demografia ekonomiczna zajmuje się
ekonomicznymi uwarunkowaniami i konsekwencjami procesów demograficznych.
2. Charakterystyka teorii przejścia demograficznego
W latach 40-tych Thompson podjął próbę uogólnienia przemian demograficznych jakie
dokonały się w Europie w formę teoretycznego modelu trzech typów sytuacji
uwzględniającego tylko poziom współczynników urodzeń i zgonów.
Współcześnie najczęściej cytowany
jest model 4-fazowy:
a) 1 faza charakteryzuje się
naturalnym procesem
reprodukcji, w którym natężenie
zgonów i urodzeń utrzymuje się
na bardzo wysokim poziomie.
Nie wyklucza się możliwości
2
istnienia reprodukcji prostej w tej fazie rozwoju, co oznacza że liczba urodzeń równa
się liczbie zgonów, a także okresów kiedy poziom umieralności przekracza poziom
rodności. Faza ta charakterystyczna jest dla ludności żyjącej na bardzo niskim
poziomie rozwoju gospodarczego. Wg standardów ONZ współczynnik dzietności
(liczba urodzeń na jedną kobietę w wieku 15  49 lat) jest większy niż 6 dzieci.
Przeciętna długość życia nie przekracza 45 lat.
b) 2 faza  zmniejszenie się umieralności przy utrzymaniu wskaz
nika rodności na bardzo
http://notatek.pl/opracowanie-pytan-egzaminacyjnych?notatka
wysokim poziomie. Następuje zmniejszenie liczby zgonów w wyniku osiągnięć
medycyny i zwiększenia zasięgu oddziaływania służby zdrowia. Współczynnik
dzietności wynosi 4,5 do 6,0 na jedną kobietę, a przeciętna długość trwania życia
zawiera się w granicach od 45 do 65 lat. Zmiany w obyczajach i świadomości
następują znacznie wolniej dlatego natężenie urodzeń utrzymuje się na takim samym
poziomie jak w fazie poprzedniej.
c) 3 faza charakteryzuje się większym obniżeniem poziomu rodności niż umieralności,
Dzietność waha się od 3,0 do 4,5, a przeciętna długość trwania życia od 55 do 65 lat.
d) 4 faza  poziom wskaz
nika urodzeń zbliża się do poziomu umieralności. Dzietność
poniżej 3,0, a długość życia wyższa niż 65 lat. W fazie tej może się zdarzyć, że
natężenie urodzeń będzie niższe od natężenia zgonów, co przy długotrwałej tendencji
wpłynie na zmniejszenie ogólnej liczby ludności badanej populacji. Taka sytuacja jest
określana mianem fazy 5.
3 pierwsze fazy określają sytuację demograficzną krajów rozwijających się gospodarczo.
4 faza jest typowa dla współczesnej sytuacji demograficznej państw wysoko rozwiniętych
3. Charakterystyka teorii ewolucyjnej Leibensteina
Punktem wyjścia tej teorii jest założenie, że rodzice dokonują kalkulacji użyteczności i
kosztów pieniężnych i psychologicznych związanych z posiadaniem kolejnego dziecka.
Wprowadzono pojęcie 3 typów użyteczności i 2 typów kosztów związanych z kolejnym
dzieckiem:
a) typy użyteczności
- użyteczność dziecka rozważanego jako dobro konsumpcyjne
- użyteczność produkcyjna (dziecko pójdzie do pracy zarobkowej)
- użyteczność dziecka jako potencjalnego z
ródła zabezpieczenia na starość
b) koszty posiadania
- bezpośrednie (bieżące wydatki na utrzymanie dziecka)
- pośrednie (utracone możliwości np.: pracy czy kariery)
Autor wyróżnił 3 rodzaje zmian wpływających w toku rozwoju gospodarki na użyteczność i
koszty dodatkowego dziecka:
- efekt dochodowy
- efekt przeżycia
- efekt struktury zawodowej
Postęp gospodarki charakteryzuje się wzrostem dochodu na głowę, wzrostem
prawdopodobieństwa przeżycia i zmianami struktury zawodowej. Każdy z tych czynników
wpływa na zmianę motywacji dotyczącej posiadania większej liczby dzieci.
- zależność między użytecznością konsumpcyjną, a dochodami jest trudna do
wyznaczenia, ale autor przyjmuje że nie zmienia się ona w sposób istotny przy
zmianie dochodu
3