Schaeffler Filozofia Religii0

_; doń li biologia lilo/nlIr/.im I uplorująry ^11,1 u,rJ J^WIou tu dzaj filozofii rcligii kierują się pierwotnie według centralnej treści religii—według odnoszenia do Boga religijnego myślenia, mówienia i działania — to w przeciwieństwie do nich, najmłodszy typ, filozofia religii po „przewrocie lingwistycznym”, zdaje się byc zamteresowanaiormą świadomości religijnej, dającej się odczytać ż gramatyki języka religijnego. Ten ^wrotodtreścido Jg^jgg^.dla niektórych obserwatorów jest pożałowania godnym zubożeniem filozoficznie relewantnych treści. Im jednak wyraźniej daje się stwierdzić, że mówienie religijne i filozoficzne różnią się od siebie pod względem strukturalnym, tym mniej wydaje się, iż można liczyć, że religia ma jeszcze coś do powiedzenia, co również filozof mógłby uwzględnić w swych własnych dążeniach do wyjaśniania problemów i uzyskiwania owocnych odpowiedzi. Religia, która posługuje się swym własnym językiem, nie miałaby wówczas nic do powiedzenia filozofowi, obracającemu się w zakresach zupełnie inaczej ustrukturalizowanych pod względem

językowym.

Przede wszystkim zaś ten sposób rozważania zdaje się prowadzić do usunięcia poza nawias roszczenia sobie pretensji do prawdy przez religię. Ponieważ, jeśli.....ktoś nie pyta się najpierw,, co

mówi religia, lecz w iaki sposób ona mówi, ten może opuścić za-gadniehie roszczenia sobie pretensji do prawdy, które religia czyni akurat treścią swoich wypowiedzi; może on dalej prowadzić swe badania nawet wówczas, gdy jest przekonany, że relj-' gijne móyj^mę^ie—niczym, niczego nie orzeka. Gdyż' również wtedy pozostaje ono specyficznie ustrukturalizowaną językową wypowiedzią, której formalną swoistość można podda

wać badaniom.    ■

Lecz jeśli nawet ktoś nie chce stawiać tego rodzaju zarzutu podejrzenia o'Bezsensowność, może przecież różnice strukturalne między mową religijną i filozoficzną tłumaczyć tym, że chodzi tu o dwie (lub więcej) „autonomiczne gry językowe”, które wprawdzie nie krytykują się wzajemnie, lecz nie mogą niczego Się od siebie nauczyć. Jedyne pytanie, które pozostanie wówczas problemem otwartym, to takie^ czy.Jtep_sarnczłowiek może za-”'mienniFróżnorodnych „grach językowych” (np. naukowej i religijnej) a następnie równocześnie lub sukce-

nywuU' pgy.y filować w dwóch różnych pod wzglądom strukturalnym „formach życia”. ■    ■

W ten sposób,    fora^, r^dzi_?

^^^^^^^^^zpieczeństwu temu przeciwstawia się oczywiście "szczególna szansa filozofii religii „po przewrocie lingwistycz

nym”; szansa dppuszęzenią _ń,religii (ło,. glosy,,₅. bez wprowadzania filozoficznycFprzeformułowań jej .religijnej specyfiki. Ponieważ 'historia wszystkich filozofii religii podejmowanych na bazie teologii filozoficznej pokazała, że filozofia religii, która z góry zapewnia sobie referencję mowy religijnej poprzez filozoficzne pojęcie Boga, podjęła już też decyzję w ważnych względach odnośnie treści religijnego myślenia, mówienia i działania. Uważa ona za konieczne, treść tę interpretować tak, by możliwe było przypisywanie treści religijnej wypowiedzi jako orzeczenia pojmowanemu w sposób filozoficzny. Bogu jako podmiotowi. z przyczyn filozoficznych^ przekonany jest, że pojęcia „Bóg” i „byt” są wzajemnie wymienialne, ten musi wszystkie wypowiedzi religijne interpretować w sposób „ontologiczny”, a wszelką religijną praktykę "pojmować j ako „przejście .ponad istnieniem do

samego bytu”. I powstaje pytanie, czy przez ten fakt nie przesą

dzałem cżaśerh w wyobcowany i dla niego samego niesprawdzal-' ny sposób o swoim rozumieniu religii od strony filozoficznej. Aiia-liza języka religijnego natomiast (i przyporządkowana jej metodologia albo „analityka”) właśnie przez to, że pomija wszystkie problemy dotyczące treści i zajmuje się wyłącznie formą religijnego mówienia i działania, unika owego niebezpieczeństwa wydawania wyobcowanych orzeczeń wstępnych.

Jeśli rozważy się szanse i miebe^[|£z^shva obydwóch tych typów filozofii religii. wówczas|f^ęn^enpiofjjia _|rcilgiitiawi    jako'

ozważania religii pod względem treści i for-Bomeważ zasada feng^ęnplQgic.zna,...<w^dług której noeza

ńieodzowna

my. i

i noemat ściśle sobie odpowiadają, pozwala przez analizy formy '^{l1jr+łi VQ}]igijnego. (jego    --a-----------------

logiki”) określić jednocześnie specyficzny ędnriofo.węg.a,..( lei ,.sensu”).....i strukturę

io tó w (3ej _ g idos)• Fenomenologfa"' religu jako Iogika_sen.su (.znaczeń).. .akftux.eligxlaęgo” i „eidetyka przedmiot u •• religijnego” unika jednostronności teologii filozoficznej w odnie-

1S

157