S p i s t r e Ę c i
Percepcja i ocena smakowitoĘci u psów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Badanie smakowitoĘci: wp"yw zapachu, tekstury i smaku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Wp"yw wielkoĘci i rasy psa na preferencje pokarmowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
RozwiÄ…zania Å»ywieniowe uwzgl´dniajÄ…ce wielkoĘç i ras´ psa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Czy karma moÅ»e byç  zbyt smaczna ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
SmakowitoĘç a prawid"owy bilans sk"adników pokarmowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
Trwa"oĘç smakowitoĘci produktów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Opracowanie technologii zachowania wysokiej jakoĘci produktów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Innowacyjna formu"a New Exclusive Savour . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
S"owniczek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Historia najwaŻniejszych innowacji Royal Canin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
S"owa oznaczone gwiazdką (*) wyjaĘniono w s"owniczku na stronie 29 broszury
Brochure éditée par Aniwa Publishing pour le compte de Royal Canin.
Réalisation : Diffomédia Paris. Imprimé en UE. © Royal Canin 11/2004
Direction artistique : Élise Langellier, Guy Rolland
© Illustrations : Diffomédia/Élise Langellier, Mickaël Masure
Coordination éditoriale : Céline Davaze, Valérie de Leval et Emmanuelle Pasquier
© Photo couverture : Renner
WPROWADZENIE
Precyzja w Żywieniu wynikająca z aktualnej wiedzy
Psy posiadajÄ… 70-200 milionów komórek w´chowych (10 razy wi´cej niÅ» cz"owiek), ale tylko 1700 kubków smakowych (6 razy
mniej niÅ» cz"owiek). Ludzie poĘwi´cajÄ… oko"o godziny dziennie na jedzenie, a zmys" smaku odgrywa w tym procesie kluczowÄ…
rol´. Czyni nas to fundamentalnie róŻnymi od psów, które sÄ… zwierz´tami mi´soÅ»ernymi. Psy jedzÄ… szybciej (zjedzenie 100g po-
karmu zajmuje przeci´tnie ok. 1 minuty) a ich w´ch znaczÄ…co dominuje nad pozosta"ymi zmys"ami.
BadajÄ…c psy od przesz"o 30 lat, firma Royal Canin w znacznym stopniu przyczyni"a si´ do poszerzenia wiedzy na temat ich zdro-
wego Żywienia. Prace te prowadzono w Ęcis"ej wspó"pracy ze Ęwiatowej s"awy ekspertami z dziedziny fizjologii, dietetyki i eto-
logii. Jedzenie przeznaczone dla ludzi nie jest odpowiednie dla psów, szczególnie, jeĘli chodzi o jego smakowitoĘç i wartoĘç po-
karmowÄ….
Odbudowa oraz funkcje Życiowe organizmu, wymagają dostarczenia energii i odpowiednich sk"adników pokarmowych. Profilak-
tyka i terapia niektórych schorzeł
, stwarza koniecznoĘç wprowadzenia dodatkowych sk"adników odÅ»ywczych i/lub ograniczenia
zawartoĘci innych. OdpowiedzialnoĘç ciąŻąca na producencie karmy wymaga opracowania produktu odznaczajÄ…cego si´ wysokÄ…
smakowitoĘciÄ…, który spowoduje u psa spontanicznÄ… konsumpcj´ bezpoĘrednio po ocenie cech organoleptycznych karmy.
Od dawna podejmowano próby poprawienia smakowitoĘci karm jedynie poprzez wprowadzanie aromatów lub innych sk"adników.
Obecnie uwaÅ»a si´ odczuwanie smakowitoĘci za duÅ»o bardziej z"oÅ»ony proces, na który wp"ywajÄ… takie cechy organoleptyczne
jak zapach, smak, tekstura oraz kszta"t i wielkoĘç krokietów.
Dlaczego badania nad smakowitoĘcią są tak waŻne?
OczywiĘcie waŻne jest, aby psy jad"y z apetytem, ale badania nad smakowitoĘcią prowadzone są równieŻ z innych powodów:
 precyzyjnie zbilansowana karma, przygotowana z najlepszych sk"adników, jest bezwartoĘciowa, jeĘli pies nie chce jej jeĘç,
 w przypadku, gdy pies odmawia jedzenia  np. z powodu odseparowania od matki i rodzeł
stwa, nieobecnoĘci w"aĘciciela,
upa"u, stresu lub podesz"ego wieku  naleÅ»y maksymalnie zwi´kszyç smakowitoĘç. Zaobserwano, Å»e os"abienie wraÅ»liwoĘci na-
rzÄ…dów zmys"ów u psów starszych, dotyczy szczególnie smaku i w´chu,
 w ciÄ…gu ca"ego Å»ycia psa zdarzajÄ… si´ sytuacje, gdy konieczne jest zastosowanie specjalnej diety, podyktowanej wzgl´dami
zdrowotnymi. W takich przypadkach, trudne do unikn´cia zmiany w sk"adzie pokarmu, nie zawsze sÄ… przez zwierz´ta akcep-
towane.
Te róŻne sytuacje pokazujÄ…, jak waÅ»na jest smakowitoĘç karmy w zapewnieniu psu kaÅ»dego dnia wszystkich niezb´dnych sk"ad-
ników odÅ»ywczych, bez wzgl´du na warunki otoczenia.
Firma Royal Canin jest Ęwiatowym ekspertem w dziedzinie smakowitoĘci karm dla psów, która sta"a si´ waÅ»nym parametrem
wartoĘci karmy.
Niniejsza broszura daje nam moÅ»liwoĘç podzielenia si´ z PaÅ‚
stwem wiedzą na temat Żywienia psów i pokazania, Że smakowi-
toĘç jest zasadniczym elementem Zdrowego Úywienia Psów.
Pragniemy w ten sposób podzieliç si´ z PaÅ‚
stwem naszą pasją, która towarzyszy nam w codziennej pracy.
Alain Guillemin
Dyrektor generalny
Royal Canin
SmakowitoĘç w Å»ywieniu psów: kluczowe punkty
1. Percepcja i ocena smakowitoĘci u psów
Zmys"y pobudzane najsilniej podczas oceny smakowitoĘci
Rola czynników Ęrodowiskowych
2. Wp"yw wielkoĘci i rasy psa
na preferencje pokarmowe
ZróŻnicowanie odczuwania smaku, chwytania krokieta i zachował
pokarmowych
Czy karma moÅ»e byç
3.
 zbyt smaczna ?
Wp"yw smakowitoĘci na zwi´kszenie ryzyka wystÄ…pienia nadwagi
4. Trwa"oĘç smakowitoĘci
produktów
Specjalna technologia pakowania produktów
Rozwiązania Żywieniowe Royal Canin
Badanie smakowitoĘci: wp"yw zapachu,
tekstury i smaku
R
Parametry smakowitoĘci
Wybór najlepszych surowców
Specjalna technologia rozdrabniania, gotowania, wyt"aczania i suszenia, w celu uzyskania krokietów
o teksturze dostosowanej do wielkoĘci, wieku i rasy psa
Odpowiednie rozwiązania Żywieniowe
R
uwzgl´dniajÄ…ce wielkoĘç i ras´ psa
Prowadzenie obserwacji w warunkach terenowych przez hodowców psów róŻnych ras
wspó"pracujących z Royal Canin, oraz w kennelach Royal Canin
SmakowitoĘç a prawid"owy bilans sk"ad-
R
ników Żywienia: nierozerwalne parametry
SmakowitoĘç: pokrycie zapotrzebowania na energi´
Opracowanie technologii zachowania
R
wysokiej jakoĘci produktów
Zachowanie ĘwieŻoĘci karmy (przeciwutleniacze)
Stabilizacja zapachu karmy i badanie jego trwa"oĘci
Pakowanie w warunkach kontrolowanej atmosfery
1. Percepcja i ocena smakowitoĘci u psów
1. Percepcja i ocena
smakowitoĘci u psów
Analiza etapów zachował
pokarmowych
Podczas jedzenia, moÅ»na u psów wyróŻniç kilka etapów oceny karmy:
" Faza poszukiwania i identyfikacji: pies uÅ»ywa zmys"u w´chu, poszukujÄ…c pokarmu oraz zmys"u doty-
ku do oceny jego temperatury.
" Faza wyboru: selekcja dokonywana jest przy uÅ»yciu zmys"u w´chu.
" Faza degustacji (pobierania karmy): pies ocenia rozmiar, kszta"t i tekstur´ krokieta.
" Faza rozgryzania: smak odgrywa rol´ drugorz´dnÄ… w stosunku do w´chu: receptory smaku (kubki sma-
kowe) przekazujÄ… wraÅ»enia do mózgu dopiero po tym, jak pokarm znajdzie si´ w jamie ustnej.
" Faza tra w i e n i a: nie p r z y j e m ne do z na n ia towarzyszÄ…ce pobie raniu ka r my lub odc z uc ia po posi"ku mogÄ… powo-
dowaç powstanie wstr´tu*, pro w a d z Ä… c e go do o dmowy przyjmo w a n ia da nej ka r my (Cheney i M i l l e r, 1 9 9 7 ).
Kolejne etapy konsumpcji karmy przez psa
Parametry oceniane Sposoby poprawienia
Faza Zmys" przez psa smakowitoĘci
Wyselekcjonowane surowce
1
Wybór W´ch Zapach wysokiej jakoĘci, substancje
aromatyczne i t"uszcze
Odpowiednia technologia produkcji:
2
Degustacja Dotyk Rozmiar, kszta"t, tekstura rozdrabnianie, gotowanie, suszenie
3
Rozgryzanie Smak Smak JakoĘç surowców
Reakcje Uczucie po posi"ku JakoĘç i prawid"owy bilans
4
Trawienie fizjologiczne (strawnoĘç) sk"adników pokarmowych
Zanim pies zaakceptuje nowÄ… karm´, czyli oceni jej smakowitoĘç, zawsze wyst´pujÄ… po kolei wszystkie
wymienione fazy zachowania pokarmowego.
6
1. Percepcja i ocena smakowitoĘci u psów
K l u c z owa rola zmys"u w´ chu przy wyborz e
ka rmy przez psa
WraÅ»liwoĘç w´chowa jest znacznie bardziej rozwini´ta u psów niÅ» u ludzi.
Porównanie wraÅ»liwoĘci w´chowej psów i ludzi
(wg Vadurel i Gogny, 1997)
Pies Cz"owiek
Powierzchnia nab"onka w´chowego (cm) 60 - 200 2 - 3
Liczba receptorów w´chowych (miliony) 70 - 200 5 - 20
Wi e l koĘç p"atów w´ ch ow ych w sto s u n ku do ca"oĘci mózgu 35 razy wi´kszy niÅ» u cz"owieka
6 8
Próg wykrywalnoĘci niektórych cząstek ko n c e n t racja 10 - 10 ra zy mniejsza niŻ u ludzi
Zapachy znajdujÄ…ce si´ we wdychanym powietrzu krąŻą w zatokach nosowych. Kiedy pies w´szy, powie-
trze przep"ywa w iloĘci 1 litra na sekund´, czyli 10 razy szybciej niÅ» przy normalnym oddychaniu (Vadu-
rel i Gogny, 1997). Zapach wywo"uje w receptorach chemiczne zmiany, które zostają przetworzone na im-
pulsy wysy"ane przez nerwy w´chowe do mózgu.
Percepcja w´chowa zaleÅ»y od m.in. chemicznego i molekularnego sk"adu zapachu, wilgotnoĘci powietrza
i fizjologicznej kondycji psa. NajwyÅ»sza wraÅ»liwoĘç zmys"u w´chu wyst´puje u psów g"odnych i obniÅ»a
si´, kiedy pies jest syty. Suki majÄ… wraÅ»liwszy zmys" w´chu niÅ» samce, ale ich percepcja w´chowa uzaleÅ»-
niona jest od fazy cyklu p"ciowego (Parlee, 1983). Zmys" w´chu ulega os"abieniu wraz z wiekiem.
Cyrkulacja powietrza w jamie nosowej psa
1
2
3
Podczas wdechu, powietrze przep"ywajÄ…c przez jam´ nosowÄ…
dociera aÅ» do gard"a. Jedynie 7% wdychanego powietrza ma
kontakt z nab"onkiem w´chowym, ale jest to iloĘç wystarczajÄ…-
ca do pobudzenia receptorów w´chowych. RównieÅ» w czasie
wydechu powietrze ma kontakt z nab"onkiem w´chowym.
W rezultacie odczucia smaku i zapachu sÄ… ze sobÄ… powiÄ…zane.
4
1- Ma"Żowina nosowa dogrzbietowa 5- Przewód nosowy dobrzuszny
7
5
2- Ma"Żowina nosowa dobrzuszna 6- Przewody sitowe
6
3- Przewód nosowy dogrzbietowy 7- Gard"o
4- Przewód nosowy Ęrodkowy
7
1. Percepcja i ocena smakowitoĘci u psów
Drugorz´dna rola zmys"u smaku u psów
Receptorami smaku sÄ… kubki smakowe znajdujÄ…ce si´ na j´zyku, podniebieniu
Przekrój poprzeczny przez kubek
i w gardle. Pies ma jedynie 1700 kubków smakowych, cz"owiek oko"o 9000.
smakowy
Smak powstaje w wyniku podraŻnienia kubków smakowych przez substancje
rozpuszczone w Ęlinie (Levesque, 1997). Trzustka wydziela enzymy trawienne
Brodawka
odpowiednie do sk"adu pobranego pokarmu w zaleŻnoĘci od bodęców odebra-
nych przez kubki smakowe (O Hara i wsp., 1979).
Komórki
receptorowe Psy rozróŻniajÄ… pi´ç podstawowych smaków: gorzki, s"odki, kwaĘny, s"ony oraz
umami* (którego noĘnikiem jest kwas glutaminowy). Są bardzo wraŻliwe
na smak gorzki, smak s"odki odczuwajÄ… jako przyjemny (Ferrel, 1984b). Trze-
Nerwy
ba pami´taç, Å»e w naturze dzikie psowate bardzo cz´sto jedzÄ… równieÅ» jago-
dy i inne owoce. Preferencje smaku s"odkiego mogÄ… byç teÅ» wzmocnione cz´-
stym podawaniem psu s"odyczy.
Re c e pto ry smaku, umiejscowione są g" ównie
w b"onie Ęluzowej grz b i etowej st ro ny j´zy ka Wiek, p"eç i stan zdrowia majÄ… wp"yw na funkcjonowanie zmys"u smaku. Po-
i noszÄ… nazw´ ku b ków smakow ych .
dobnie jak zmys" w´chu, równieÅ» smak ulega os"abieniu wraz z wiekiem.
Ustalanie prefe-
SmakowitoĘç karmy uzaleÅ»niona jest od preferencji psa
oraz wp"ywu czynników Ęrodowiskowych
rencji pokarmo-
W celu uzyskania optymalnej
wych: waŻna rola
PIES
(rasa, cechy indywi-
smakowitoĘci konieczne jest
dualne)
czynników Ęro-
przeprowadzenie wielu obser-
wacji z udzia"em psów róŻ-
dowiskowych:
nych ras i wielkoĘci, oraz
w zróŻnicowanych warunkach
P re f e re ncje poka r mowe sÄ… wynikie m
Ęrodowiskowych (np. warunki
wzajemnego oddzia"ywania na siebie
kennelowe lub domowe).
w"aĘciwoĘci ka r my, cech indy w idua l-
nych psa oraz czynników Ęrodowiska ze-
wn´trznego.
KARMA
(zapach, tekstura,
ÂRODOWISKO
smak)
8
1. Percepcja i ocena smakowitoĘci u psów
1
Okres prenatalny
Z mys" smaku u p"odów zaczyna juÅ» funkc j o nowaç na k ró t ko
p r z e d p o ro dem, dlatego na j e go rozwój majÄ… wp"yw warunki Szczeni´ta rasy Labrador ssÄ…ce mleko.
p a nujące w o k re s ie pre na t a l ny m ( F e r r e l , 1 9 8 4 a ). P"ód ro z-
p o z naje nie k t ó re substancje przedostajÄ…ce si´ przez barie r´
" o Å» y s kowÄ… oraz do p " y nu owodnio w e go ( T h o r n e, 1 9 9 5 ).
Na k s z t a " t o w a n ie si´ póęniejszych pre f e re ncji poka r mo w y c h
mają wp"yw do z na n ia z o k resu Życia p"odo w e go ( D o t y, 1 9 8 6 ).
1
Okres postnatalny
Mleko kaŻdej suki ma charakterystyczne w"aĘciwoĘci zapa-
chowe i smakowe. W okresie ssania, substancje znajdujÄ…ce
si´ w mleku, majÄ… duÅ»y wp"yw na kszta"towanie si´ preferen-
cji pokarmowych u szczeniÄ…t.
S z c z e n i´ta w o k re s ie odsadzania majÄ… na t u ra l nÄ… sk"onno Ę ç
do na Ę l a do w a n ia zachował
matki, ró w n ieŻ w przypadku zacho-
wał
poka r mo w y c h .
Wiele substancji spoÅ»ywanych przez suk´ przedostaje si´
1
Okres po odsadzeniu
bezpoĘrednio do mleka. Charakterystyczny dla kaŻdej suki
W " a Ę c ic iel odgrywa istotnÄ… rol´ w kszta"towaniu zachowaÅ‚
po- smak mleka, wp"ywa na póęniejsze preferencje pokarmowe
ka r mowych, wiele pre f e re ncji ustala si´ w c iÄ…gu pierwszych kil- szczeniÄ…t.
ku tygodni Życia psa. Wa Ż ne jest spre c y z o w a n ie regu" Żywie n ia
psa zaraz jak tylko zna j d z ie si´ on w nowym do mu .
Psy sÄ… zwierz´tami spo"ecznymi, rytua" towarzyszÄ…cy jedzeniu odgrywa waÅ»nÄ… rol´ w podkreĘlaniu hierar-
chii panującej w grupie. WĘród dzikich psowatych (wilki, szakale, kojoty itp.), osobnik dominujący za-
wsze je pierwszy. Dopiero, kiedy przewodnik stada zaspokoi g"ód i oddali si´, reszta sfory zaczyna bardzo
"apczywie jeĘç. Doros"y wilk potrafi podczas jednego posi"ku po"knÄ…ç pokarm o wadze odpowiadajÄ…-
cej 17% jego masy cia"a (Young, 1944). Niektóre psy, kiedy czują, Że są obserwowane, jedzą powoli i
ma"ymi k´sami, co jest zachowaniem typowym dla osobników dominujÄ…cych.
Psom nie potrzeba urozmaicania codziennej karmy, o ile zaspokaja ona wszystkie potrzeby pokarmowe
zwierz´cia. Pies, który odmawia jedzenia swojej karmy i zaczyna domagaç si´ posi"ków w"aĘciciela, daje
do zrozumienia, Å»e chce znaleÄ™ç si´ wyÅ»ej w hierarchii. W"aĘciciel w Å»adnym wypadku nie powinien ule-
gaç Å»ebrzÄ…cemu przy stole psu.
Nawyki Å»ywieniowe psa majÄ… duÅ»y wp"yw na ocen´ smakowitoĘci karmy. Psy przebywajÄ…ce w kennelach
i mieszkające w mieszkaniach mają odmienne preferencje Żywieniowe w stosunku do tej samej karmy
(Griffin i wsp., 1984).
9