3582322831

KULTURA POLSKA W XIX WIEKU

MNIEJSZOŚCI POD ZABORAMI

Na ziemiach, które niegdyś należały o Polski zamieszkiwały mniejszości takie jak Żydzi (w całym Królestwie Polskim, a zwłaszcza w Łodzi) czy Niemcy (w Kaliszu, przy granicy z zaborem niemieckim). Były także biedniejsze mniejszości jak Litwini, Białorusini i Ukraińcy.

W drugiej połowie XIX w. w Wilnie, Mińsku jak również na innych terenach chłop był pochodzenia ukraińskiego czy białoruskiego zaś szlachta, duchowieństwo byli spolonizowani. Wzrost świadomości narodowej u tych mniejszości zaczął rosnąć co było spowodowanie między innymi uwłaszczeniem chłopów ( 2 marca 1864). Chłopi zyskali tym sposobem gospodarstwa, stali się samodzielnymi rolnikami, gospodarzami. Wielu chłopom poprawiła się sytuacja materialna, co spowodowało, że posłali dzieci, nie tylko do szkół powszechnych, ale czasami także na wyższe studia. Przeobraziła się nieco świadomość chłopów, którzy stali się bardziej chętni do czynnego udziału w życiu politycznym. Przywódcą polskiego ruchu ludowego został Jan Stapiński. Ruchy narodowe na Litwie , Ukrainie, Białorusi kierowane były przez inteligencję z tych narodów. Poziom świadomości narodowej wzrastał zwłaszcza w okresie przed I wojną światową. Najszybciej, dynamiczniej wzrastała świadomość narodowa wśród Ukraińców. W1850 wydawano w Galicji zaledwie 2 pisma w języku ukraińskim, kiedy w 1910 ukazywało się ich już 43. Zresztą Ukraińcy już w XVIII w. organizowali powstania, które miały na celu dążenie do samodzielności. Rozwój świadomości narodowej najgorzej zachodził wśród Białorusinów. Przejawiał się przede wszystkim w działalności kulturalnej. Dużą popularność zyskała twórczość poety białoruskiego Janki Kupały. Jeśli chodzi o Litwę, to stanowiła ona z Polską jedno państwo już od unii w Krewie ( 1385r.). Jednak przepaść między tymi państwami ciągle zwiększała się . (*W czasie I wojny światowej Litwini mówili nawet o zgubnych wpływach polskiej kultury). Litwini obawiali się ciągle, że Polska będzie chciała spolszczyć ich ziemie. Metropolitą galicyjsko- lwowskim Kościoła grekokatolickiego był Andrzej Szeptycki ( ** w historii znany jest także jego brat gen. Stanisław Szeptycki, który odegrał istotną rolę w II RP).

Mniejszości nie wróżyły dobrze przyszłości naszego kraju, a rozbudzenie ich świadomości narodowej oznaczało dążenie do własnego państwa.

KULTURA POLSKA W XIX WIEKU

Kultura polska rozwijała się trojako ( zgodnie z podziałem na zabory). WI połowie, a właściwie nawet przez cały XIX w. mocno wyakcentowane były motywy narodowe i niepodległościowe. Od 1822 (wydanie „ Ballad i romansów „ Mickiewicza ) mówimy o romantyzmie, w którym nawiązywano do przeszłości, kultury orientu, mistycyzmu Po powstaniu listopadowym miały miejsce liczne emigracje ( głównie do Francji, Paryża). Rozwinął się wówczas model/typ poety wieszcza, stanowiący niemal symbol narodowej mądrości, symbol narodu ( Mickiewicz , Słowacki - *zmarł w wieku 40 lat, Krasiński). Na emigracji wśród twórców dominowały głównie dwa gatunki : liryka i dramat. Dzieła twórców krajowych napisane były przeważnie prozą ( Józef Ignacy Kraszewski, Narcyza Żmichowska, Józef Korzeniowski). Wielką indywidualnością epoki był z pewnością Cyprian Kamil Norwid, którego większa działalność nie została niestety odkryta (* umierając bowiem