1300739196

t iCZNl ■£?

t iCZNl ■£?

LJROPEJSKA Hf

-

KAPITAŁ LUDZKI

NARODOWA STRATEGIA SPÓJNOŚCI

Projekt „Rozwój potencjału Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej poprzez dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy i gospodarki opartej na wiedzy" jest współfinansowany przez Unią Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Badania te ujawniły występowanie licznych deformacji procesu atrybucji, które omawiamy w

dalszej części tego rozdziału.

Ojcem-założycielem teorii atrybucji był Fritz Heider, który swoje koncepcje uważał za rekonstrukcję sposobu, w jaki “psycholog naiwny”, czyli przeciętny człowiek wyjaśnia sobie przyczyny ludzkich zachowań. Przede wszystkim, zdaniem Heidera, zakłada on, iż zachowanie jest łączną konsekwencją sił tkwiących w otoczeniu (czynniki zewnętrzne) i sił tkwiących w działającej jednostce (czynniki wewnętrzne). Siły te oddziałują na zachowanie łącznie. Im większa każda z tych sił, tym bardziej rośnie szansa na pojawienie się zachowania.

Analizy Heidera stały się inspiracją dla licznych koncepcji atrybucyjnych, które przejęły przede wszystkim rozróżnienie między przyczynami wewnętrznymi i zewnętrznymi. Np. Bernard Weiner, który zajmował się spostrzeganiem przyczyn sukcesów i porażek (własnych lub cudzych), dołączył do wymiaru umiejscowienia przyczyn zachowania (wewnętrzne-zewnętrzne) wymiar ich stałości-zmienności oraz kontrolowalności. Tak więc sukces i porażka mogą być wyjaśniane na różne sposoby. Wszystkie te możliwe typy przyczyn uzyskanego wyniku są przez ludzi rozpatrywane, zaś decyzja o zadziałaniu jednej z nich (czyli tak zwana atrybucja przyczynowa) jest podejmowana na podstawie różnego rodzaju informacji. O rozstrzygnięciu, czy zadziałała przyczyna wewnętrzna, czy zewnętrzna decyduje przede wszystkim porównanie wyników obserwowanej osoby z wynikami innych osób. Jeżeli Zenon uzyskuje wyniki podobne do osiąganych przez kolegów, atrybucja jest zewnętrzna; jeżeli wyniki Zenka odbiegają in plus lub in minus od wyników kolegów -

Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej ul. Chodakowska 19/31, 03-815 Warszawa tel. [phone], faks 022 517 96 25 www.swps.pl