1300739198

t iCZNl ■£?

t iCZNl ■£?

LJROPEJSKA Hf

-

KAPITAŁ LUDZKI

NARODOWA STRATEGIA SPÓJNOŚCI

Projekt „Rozwój potencjału Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej poprzez dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy i gospodarki opartej na wiedzy" jest współfinansowany przez Unią Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

„aktor”) i jego predyspozycjami, czyli cechami osobowości. Wniosek korespondentny, czyli

wniosek, że za obserwowanym zachowaniem ukrywa się jakaś odpowiadająca mu trwała

cecha aktora, jest dla obserwatora (czyli osoby analizującej zachowanie aktora i dokonującej

atrybucji) najbardziej użyteczny, ponieważ nie tylko pozwala zrozumieć przyczyny danego

postępku, ale umożliwia również przypisanie aktorowi trwałych dyspozycji (czyli cech

psychicznych). Jednakże aby do tego doszło, obserwator musi odpowiedzieć na dwa

podstawowe pytania. Po pierwsze, czy aktor wiedział o skutkach, do jakich doprowadzi jego

działanie, po drugie - czy miał swobodę działania i mógł swoim działaniem doprowadzić do

tych skutków. Koncepcja ta, choć pozornie racjonalna, de facto jest nonsensowna. Jeśli

bowiem obserwator zobaczy auto rozbite na drzewie, zgodnie z ta koncepcją powinien zadać

sobie pytanie, czy kierowca wiedział jak to zrobić, a następnie czy miał swobodę działania, by

to zrobić. Ponieważ odpowiedź na oba pytania jest pozytywna, powinien dojść do wniosku, że

kierowca jest (czy też był) samobójcą.

Teoria Jonesa i Davisa dotyczy wnioskowania o cechach osoby działającej na podstawie jej zachowania, natomiast inna klasyczna koncepcja zaproponowana przez Harolda K. Kelleya dotyczy szerszego zakresu wniosków atrybucyjnych. Model współzmienności Kelleya zakłada, że potoczne wyjaśnianie powtarzających się zachowań polega na sprawdzaniu, które czynniki współzmieniająsię z obserwowanym zachowaniem. Próbując wyjaśnić jakieś zachowanie, np. to, że Zenon nosi torbę Zosi, obserwator bierze pod uwagę trzy rodzaje informacji. Po pierwsze, o spójności zachowania - a więc czy Zenon zawsze tę torbę nosi, czy robi to wyjątkowo teraz. Po drugie, o dystynktywności reakcji - czy Zenon

Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej ul. Chodakowska 19/31, 03-815 Warszawa tel. [phone], faks 022 517 96 25 www.swps.pl