2210689340

sceptycyzmu w badaniach nad kulturą przednowoczesną i modernistyczną, z drugiej zas do wyprowadzenia z powstałych w ten sposób nieporozumień najważniejszych problemów metodologicznych, z którymi mierzyć się musi współcześnie historyczna narracja o sceptycyzmie. Bezpośrednią odpowiedzią na silny projekt Rorty’ego będzie w kolejnym kroku próba skonstruowania pola poznania historycznego dzięki wykorzystaniu teorii antropologicznych oraz przede wszystkim historii idei, które zachowują i podkreślają wagę stawianych pytań o formację sceptyczną, niepoddających się w oglądzie historycznym Rortiańskiej refutacji. Na bazie wywiedzionych z tych rozważań teoretycznych przesłanek przedstawiony zostanie w rozdziale II zarys długiego trwania sceptycyzmu jako złożonej historii pewnych idei, począwszy od przedfilozoficznego nurtu pesymizmu antropologicznego, a skończywszy na renesansie pirronizmu w XVI wieku. Zwieńczeniem tej części będzie oparte zarówno na refleksji teoretycznej, jak i na szkicu dziejów sceptycyzmu podsumowanie założeń metodologicznych archeologicznej historii idei, odwołujące się jednocześnie do poruszonych do tej pory w toku wywodu wątków, jak i modelujące postrzeganie zagadnień rozpatrywanych w analitycznej części rozprawy, której zasadniczym celem jest rekonesans marginalizowanych dotychczas, sceptycznych wątków ideowych w pisarstwie polskiego baroku. Przyjęcie perspektywy historii idei pozwoli na rozpatrzenie splotu literatury i piśmiennictwa, filozofii, refleksji naukowej, myśli politycznej oraz religijnej w polskiej kulturze intelektualnej XVII wieku. W rozdziale III poruszone zostanie przede wszystkim zagadnienie sceptycyzmu wobec nauki w pismach profesora Akademii Krakowskiej, Jana Brożka. Następnie uwaga skupi się na związkach najważniejszych dzieł Andrzeja Maksymiliana Fredry (Monita poUtico-moralia i Przysłowia mów potocznych) z pogrążonym w pesymizmie antropologicznym nurtem sceptycznych doktryn politycznych, rozwijanych w Europie w drugiej połowie XVI i w XVII wieku. Rozdział V poświęcony zostanie oryginalnemu splotowi sceptycyzmu z myślą religijną i naukową w traktacie moralistycznym Stanisława Jana Witwickiego, pt. Abiys doczesnej szczęśliwości między cieniami ludzkiego nieukontentowania na widok wystawiony. Wreszcie, ostami rozdział stanowić będzie próbę rzucenia światła na sceptyczne wątki w bogatej twórczości literackiej Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, którą charakteryzuje zainteresowanie wszystkimi omawianymi dziedzinami refleksji. W zakończeniu krótko przedstawione zostaną natomiast perspektywy dalszych badań, do których asumpt dać może niniejsza rozprawa.

2. Sceptycyzm — wstępne definicje i podstawowe kontrowersje

Sceptycyzm jest niewątpliwie przykładem takiego zagadnienia filozoficznego, które może nastręczać niemałych trudności przy próbie syntetycznego ujęcia. Niełatwo przychodzi nakreślenie

n