7514492846

ANNA KAMIEŃSKA

KONIEC WAKACJI

Wiersz ten. niezwykle lapidarny (krótki i zwięzły), przepojony jest tęsknoty za odchodzącym latem. W przyrodzie panuje teraz pora zbiorów. Podmiot liryczny opisuje obraz pól i lęk. które uginaję się wprost od bogactwa plonów. Każda trawa, kłos zboża - pełne sę nasion (owoców). Stanowię one spichlerze żywności dla owadów, ptaków i gryzoni. Pamiętajmy jednak, że poezja to sztuka wyobraźni. Nie możemy odczytywać wiersza tylko dosłownie. Użyte w nim przenośnie pozwalaję naszej wyobraźni tworzyć różne obrazy. Trawy .dźwigają ce ciężkie kosze" kojarzymy z ogrodnikami znoszęcymi plony do stodół i spiżarni. Jegtujące spichrze"to koleb ięce się na polnych drogach wozy pełne zboża. Stodoły rozbrzmiewają warkotem maszyn. Możemy powiedzieć, że ten utwór żywo oddziałuje na wyobraźnię czytelnika.

Jest to krótki wiersz, zbudowany z pięciu wersów. Cztery wersy posiadaję jednakowę ilość sylab (13). a ostatni tylko dwie Jest to pytanie retoryczne podmiotu lirycznego (poetka stosuje formę pytania wprost do czytelnika, aby pobudzić go do refleksji) - „A my...które skłania do zastanowienia się. jak każdy z nas odczuwa moment pożegnania lata. Oo niego odnosi się tytuł utworu.

Wierszo

JAN KOCHANOWSKI

Biografia

Urodził się w 1530 r. w Sycynie, w rodzinie szlacheckiej. W ISA z, r. podjęciem nauki w Akademii Krakowskiej rozpoczęł piętnastoletni okres studiów i podróży. PO kilkuletnim pobycie w Krakowie przebywał krótko w Królewcu. kształcęc się na tamtejszym uniwersytecie, po czym wyjechał do Włoch, gdzie studiował w Padwie. Okres padewski to także okres licznych podróży - do Rzymu. Neapolu i. pod koniec pobytu, do Francji. Po krótkim pobycie w Paryżu Kochanowski powrócił do Polski w 1SS9 r. Dzięki wieloletnim studiom, wędrówkom i kontaktom z ówczesnę elitę intetektualnę zyskał wszechstronne wykształcenie humanistyczne.

Po powrocie do kraju rozpoczęl służbę dworskę. Przebywał na dworze magnata Jana Firleja i w siedzibach biskupów Filipa Padniewskiego oraz Piotra Myszkowskiego. Później został mianowany sekretarzem króla Zygmunta Augusta i jednym z jego dworzan. Lata spędzone na dworze królewskim stanowiły najbardziej wszechstronny okres twórczości poetyckiej Kochanowskiego. Sprzyjała temu specyficzna atmosfera kulturalna Wawelu, skupiajęcego wówczas dużę grupę literatów - dworzan i wybitnych humanistów. Kraków stanowił wtedy najważniejszy ośrodek życia umysłowego w Polsce.

W1571 r. Kochanowski porzucił dwór i osiadł w rodzinnym Czarnolesie. Założył rodzinę i prowadził spokojne życie ziemianina. Zmarł nagle w Lublinie w 1584 r. pochowany został w Zwoleniu na Kteleeczyźnte.

Jan Kochanowski jest autorem m.in. Pieśni Fraszek, utworu dramatycznego Odprawo postów greckich oraz cyklu 19 Trenów, napisanego po tragicznej śmierci córki Urszuli

Najwybitniejszy poeta Polski królewskiej został uznany za twórcę poezji polskiej. Stworzył narodowy, nowoczesnyjęzyk poetycki którego użył w licznych gatunkach literackich. Interesował się światem wewnętrznych przeżyć człowieka przy jednoczesnej wnikliwej obserwacji rzeczywistości - od codzienności po sprawy ważne dla kraju i narodu.

Jan Kochanowski tworzył w okresie Renesansu. zwanym także Odrodzeniem (epoka w dziejach kultury europejskiej od połowy XIV w. do końca wieku XVI). Zainspirowani kultury starożytny twórcy Renesansu stworzyli nowy ideał człowieka: wszechstronnego, zainteresowanego Światem, własna natura i życiem, łączącego poczucie wolności z wysokimi wymaganiami wobec siebie. Literatura renesansowa nawiązywała do tradycji antycznych, ałe jej twórcy dążyli też do uznawania języków narodowych. Dzieła literackie tego okresu charakteryzowała harmonia ueici i doskonałoSci stylistycznej.

FRASZKI (WYBÓR)

Na lipę

Fraszka (wl jrosco - gatęzka. drobiazg) to krótki utwór liryczny, często o żartobliwej treSci. oparty na dowcipie słownym lub sytuacyjnym, często zakończony zaskakujęcę puentę. Tematyka fraszek jest różnorodna, mogę dotyczyC postaci, zabawnych sytuacji, wad i przywar ludzkich, istotnych wartoSci. zdatzaję się też utwory poważne, refleksyjne, mówięce o istotnych problemach. Termin .fraszka" wprowadził do literatury polskiej )an Kochanowski. Obecnie fraszka jest wcięż popularnym gatunkiem.

Fraszka Na lipę należy do grupy fraszek refleksyjnych. Podmiotem lirycznym jest tu uosobiona lipa, która, niczym gospodarz, zwraca się do przechodzącego człowieka: .Goktu siądź pod mym IHciem..'-zaprasza przechodzącego do wypoczynku w swoim cieniu, obiecuje wytchnienie, mów: o swoich zaletach: daje wytchnienie w cieniu nawet w najbardziej upalne dni. obiecuje chłodne wiatry, zapewnia piękne ptasie koncerty, daje miód. który jest ozdobę stołów, sprowadza ukojenie i słodkie sny.

Zalety te zostały przedstawione za pomocę licznych epitetów, rp. rozstrzelone cienie, chłodne wiatry. wonnego kwiatu, pracowite pszczoły.

Lipa jest Świadoma swojej wartoSci. Mówi. że gospodarz ceni ję bardziej niż drzewa owocowe. jest nawet cenniejsza od mitologicznych jabłoni z ogrodu Hesperyd. rodzęcych złote jabłka. Zostało tu wykorzystane porównanie.

Wiersz jest nie tylko poetyckę pochwalę drzewa. Szerzej można go interpretować w ten sposób, że tytułowa lipa reprezentuje catę przyrodę. PodkreSla. jakę ma ona wartoSC dla człowieka, ukazuje, jak wielki ma wpływ na ludzi. Jeszcze szerzej patrzęc na tekst można powiedzieć, że propaguje on pewien styl życia: blisko przyrody, w harmonii z naturę.

Wiersz liczy 12 wersów po 13 sylab. Rymy żeńskie maję układ parzysty (aabb).

Uosobienie (personifikacja) to rodzaj przenoSni. Polega na nadaniu przedmiotom. roSlinom. zwierzętom cech ludzkich, np. umiejętności mowy. uczuC.

Na młodość

Ta krótka, zaledwie dwuwersowa fraszka oparta jest rj porównaniu. Cl którzy pragnę, by młodzi nie szaleli, nie dawali ujScia swojej energii, sę podobni do tych. którzy uważaję. że może nie byC wiosny. Każdy wiek ma swoje prawa. mtodoSC musi się wyszaleC.

Jan Kochanowski. Proszki (wybór)

61