10370

Dalej podmiot obrazuje sytuację, w jakiej znaleźli się Polacy po klęsce w wojnie z Tatarami w roku 1575. Wyraża swój smutek i rozpacz z powodu spustoszcnia ziemi podolskiej.

..Wieczna sromota i nienagrodzona szkoda. Polaku! Ziemia spustoszona podolska leży...”

a także pojmania i pohańbienia tych. którzy dostali się w ręce Tatarów

..Jedny za Dunaj Turkom zaprzedano, drugie do hordy dalekiej zagnano: córy szlacheckie (żal się. mocny Boże!) psom bisunnańskim brzydkie ścielą łoże."

Podmiot liryczny wyraża się o Tatarach bardzo negatywnie, nazywając ich "psami bisurmańskimi" oraz posługując się metaforą stada owiec (Polaków), napadanego przez wilki (Tatarów):

Tak odbieżale stado więc drapają Rozbójce wilcy. gdy po woli mają.

Ze ani pasterz nad owcami chodzi,

Ani ostrożnych psów^r za sobą wodzi.

W całym utworze widać negatywe emocjonalne nastawienie podmiotu do wroga. Podmiot chce. aby te emocje udzieliły się adresatom i skłoniły ich do odwetu. Uważa on. że jest jeszcze czas, aby stanąć mężnie do walki. Jednak aby to uczynić, szlachta musiałaby zaprzestać swego biesiadowania, porzucić wygody, okazać męstwo, odwagę oraz wyłożyć fundusze na wojnę:

„Skujniy talerze na talary, skujmy, a żołnierzowi pieniądze gotujemy!"

Tuż za zachętą do walki dostrzegamy wytykanie przez podmiot liryczny rodakom ich braku zainteresowania sprawami kraju, krótkowzroczności oraz opieszałości w działaniu. Ostatnia zwrotka ukazuje gorzką i przykrą refleksję na temat Polaków. Poeta przestrzega pized powtatzanicm starych błędów, jednocześnie krytykuje fakt. iż Polacy nie potrafią wyciągać wniosków z historii. Odwołując się do znanego przysłowia "Mądry Polak po szkodzie" podmiot liryczny tak charatekt ery żuje Polaków:

..Nową przypowieść Polak sobie kupi.

Że i przed szkodą, i po szkodzie głupi ”

„Niezwykłym i nie leda piórem    opatrzony... "Księgi    wtóre. Pieśń XXIV.

Utwór ten podejmuje tematykę związaną ze sztuką, różnego rodzaju twórczością artystyczną oraz postacią samego poety. Jego osobę można utożsamić tu z podmiotem lirycznym, który mówi o dwoistości swej natury. Z jednaj strony jest przede wszystkim człowiekiem, z drugiej zaś. jest poetą. Dwoistość ta może pociągać za sobą szereg konsekwencji, również taką. że człowiekowi łatwiej jest osiągnąć nieśmiertelność poprzez pozostawienie po sobie sławy i dobrego imienia. Śmierć dla podmiotu lirycznego nie będzie oznaczała koiica wszystkiego, będzie jedynie wyzwoleniem jego drugiej natury, która przyjmie postać ptaka i pozw^foli poecie, idąc za przykładem Ikara, wznieść się na wysokości i oderwać tym samym od ziemskiej rzeczywistości. Nieśmiertelność, która jest przypisana poecie, wynika z jego misji, jaką ma do spełnienia na ziemi. Otrzymał on wielki dar, jakim jest dar tworzenia. Poprzez swoje dzieła pamięć po nim pozostanie w jonu współczesnych oraz przyszłych pokoleniach.

„nie umrę ani mię czarnymi Styks niewesoła zamknie odnogami swymi ”

Podmiot liryczny jest przekonany, że dzieła przez niego stworzone będą znane nie tylko jego r odakom, ale także innym narodom, tym dalekim i tym bliskim (piąta zwrotka: „O mnie Moskwa i będą wiedzieć Tatarowie..."). Ostatnia zwrotka przynosi obraz pogrzebu oraz wskazania poety co do jego przebiegu:

„Niech przy próżnym pogrzebie żadne narzekanie.

Żaden lament nie będzie ani uskarżanie:

Świec i dzwonów zaniechaj, i mar drogo