• Przedsiębiorstwo nie wytwarza wartości dodanej lecz musi najpierw wyprodukować dobra lub usługi,
• CEL: utrzymanie zdolności i optymalizacja technicznej sprawności wytwarzania.
4. MODEL ORGANIZACYJNY (Organizacja i zarządzanie):
• Przedsiębiorstwo to jednostka zorganizowana - szczególny przypadek instytucji podlegającej zasadom racjonalnej organizacji,
• Występują PROCESY DECYZYJNE - podstawowa przesłanka uznania modelu organizacyjnego za wiodący w formułowaniu interdyscyplinarnej teorii przedsiębiorstwa,
• CEL: organizacja jako czynnik stabilizujący strukturę. Dynamiczna - minimalizacja kosztów transakcyjnych jako czynnik sprawczy ewolucji form organów. Przedsiębiorstwo = splot kontroli (?).
5. MODEL CYBERNETYCZNY (Cybernetyka, logistyka):
• Przedsiębiorstwo to układ złożony, podobny do żywego organizmu, kierujący się kryterium najdłuższego zachowania przy życiu,
• Traktowane jako system względnie odosobniony w otoczeniu, posiadający szereg wewnętrznych, oddziaływujących na siebie podsystemów,
• CEL: układy różnych celów cząstkowycłi.
6. MODEL SOCJOPSYCHOLOGICZNY - Behawioralny (Socjologia, psychologia):
• Przedsiębiorstwo to system społeczny - jednostki, grupy, ich zachowania, motywacje, wzajemne relacje itp.,
• Głównym aktywem przedsiębiorstwa są LUDZIE,
• CEL: zgodność postępowania pracowników z celami przywództwa.
7. MODEL PRAWNY (Prawo cywilne, prawo handlowe):
• Przedsiębiorstwo to szczególny podmiot praw i obowiązków,
• Forma i ustrój przedsiębiorstwa są zawsze określone w danym systemie prawnym,
• CEL: spójność ustroju prawnego formy z pozostałymi modelami firmy (w tym etycznym). Szybkość i przejrzystość procedur prawnych.
8. MODEL (ASPEKT) ETYCZNY (Etyka biznesu, socjologia, kultura):
• Analiza zachowań w przedsiębiorstwie pod kątem obowiązujących w społeczeństwie norm moralnych i wzorców akceptowanych zachowali,
• CEL: zaufanie, racjonalizacja kosztów funkcjonowania.
WNIOSKI:
• Odmienne definiowanie przez różne dyscypliny nie oznacza sprzeczności lecz służy uwypukleniu określonych aspektów przedsiębiorstwa,
• Za każdym razem należy określić płaszczyznę analizy (model przedsiębiorstwa) i konsekwentnie używać właściwych pojęć i ujęć,
• Częste mieszanie pojęć z różnych podejść i modeli prowadzi do „ Teorii firmy w okruchach",
• Ideałem pozostaje całościowa, interdyscyplinarna teoria firmy.
Nowa dyscyplina - NAUKA O PRZEDSIĘBIORSTWIE z założenia przyjmuje podejście INTERDYSCYPLINARNE (T. Gruszecki: Teoria firmy w okruchach.)